Rzecznicy Nauki: misja - kształtować społeczeństwo polegające na faktach i badaniach

Stowarzyszenie Rzecznicy Nauki jest finalistą XV edycji konkursu Popularyzator Nauki, organizowanego przez serwis Nauka w Polsce oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Startuje w kategorii Instytucja.

"Naszą misją jest tworzenie społeczeństwa, które swoje decyzje opiera o naukowe badania – potrafi analizować informacje, polega na faktach, nie na opiniach. Wspieramy też sztukę efektywnej komunikacji ucząc jak prowadzić dobrą, merytoryczną rozmowę. Oczywiście my kijem Wisły nie zawrócimy, ale jako ideowcy mamy poczucie, że coś robimy, a nie tylko narzekamy" - mówi w rozmowie z PAP prezes Stowarzyszenia Monika Koperska.

Celem statutowym Stowarzyszenia jest wsparcie naukowców w dzieleniu się zdobywaną przez nich wiedzą ze społeczeństwem - w sposób przystępny, otwarty i zachęcający do dialogu. Koperska zaznacza, że motorem stojącym u podstaw działalności Rzeczników Nauki nie jest tworzenie naukowych celebrytów, ale udostępnienie badaczom swego rodzaju inkubatora projektów popularnonaukowych, który będzie rozpoznawalny i pomieści w swojej formule wszelkie nowatorskie formaty aktywności. Od szkoleń z komunikacji naukowej do występów na scenie kabaretowej.

Obecnie w Stowarzyszeniu działa ponad 60 naukowców reprezentujących 15 różnych dziedzin nauki, pracujących w 9 miastach w Polsce oraz w 4 innych krajach. Są to doświadczeni komunikatorzy nauki, organizatorzy wielu różnorodnych wydarzeń popularnonaukowych, zawodowi mówcy, goście licznych programów telewizyjnych i autorzy doniesień medialnych.

Swoją działalność Stowarzyszenie rozpoczęło w 2016 roku. Inspiracją do jego powstania był odczuwalny brak trwałej platformy łączącej media oraz inne organizacje z doświadczonymi naukowcami-popularyzatorami. "Dziennikarze często nie potrafili korzystać z wiedzy i doświadczenia polskich naukowców, ponieważ nie wiedzieli gdzie ich spotkać i jak z nimi współpracować. Naukowcy mieli z kolei ograniczony dostęp do mediów, a często również brak umiejętności formułowania wypowiedzi skierowanych do szerszej publiczności. Zdecydowaliśmy się to zmienić (...)" - piszą w konkursowym zgłoszeniu przedstawiciele Stowarzyszenia.

Założyła je grupa 15 naukowców, którzy mieli za sobą zmagania w konkursie FameLab i udział w programie o nazwie "Rzecznicy Nauki", corocznych spotkań laureatów konkursu FameLab z dziennikarzami. Od nazwy tegoż programu nazwę wzięło też Stowarzyszenie. Choć spotkania miały wówczas na celu nawiązywanie współpracy naukowców z dziennikarzami, to przyjeżdżający na nie naukowcy zaczęli nawiązywać współpracę też między sobą. Chcąc być w ciągłym kontakcie z mediami, stanowić bazę wyszkolonych w popularyzacji ekspertów w danej dziedzinie i zdobywać fundusze na nowe projekty mające na celu popularyzację nauki założyli Stowarzyszenie Rzecznicy Nauki.

Do Stowarzyszenia mogą przystępować też naukowcy niezwiązani z konkursem FameLab. Należy wypełnić formularz, a o przyjęciu decydują obecni członkowie Stowarzyszenia. "Zwracamy uwagę na to, aby osoby, które do nas przystępują miały doświadczenie w popularyzacji. Zależy nam na tym, aby trzymać wewnętrzny poziom" - zaznacza Monika Koperska.

Od początku swojego istnienia Stowarzyszenie pozyskało finansowanie w wysokości przekraczającej 1 milion złotych, które w całości zostało przeznaczone na realizację projektów popularnonaukowych. Jego członkowie zrealizowali już ponad 300 aktywności i projektów popularyzujących naukę w całym kraju i poza jego granicami. Wśród nich znalazło się m.in. około 100 wypowiedzi medialnych, 40 artykułów i publikacji, 3 książki, 52 wydarzenia, 30 wykładów, 8 cykli nagrań wideo, 3 stand-upy, 19 szkoleń i warsztatów, 5 akcji społecznych, a nawet produkcja serialu telewizyjnego. Raporty są jednak zbierane dopiero od 2018 roku i nie wszystkie działania zostały w nich odzwierciedlone.

"Wydaje się, że największym osiągnięciem Stowarzyszenia jest to, jak liczna i różnorodna jest lista ponad 300 działań popularnonaukowych zrealizowanych przez nas w ciągu ostatnich czterech lat. Są na niej zarówno projekty o zasięgu ogólnokrajowym, np. organizacja krajowego Kongresu Nauka i Media, jak bardzo lokalnym, np. Ogrodowa Niedziela w Marszewie. Są projekty duże i wysoce skalowalne, jak laboratorium online Adamed SmartUP, jak i małe, pozwalające na wejście w indywidualny dialog między naukowcami i nie-naukowcami, np. Szybkie Randki Naukowe" - czytamy w konkursowym zgłoszeniu.

Swoją działalność określają mianem pracy u podstaw w środowisku medialnym, nauczycielskim i e-społeczności. Organizują regularne, ogólnopolskie spotkania naukowców z dziennikarzami i koordynują ich współpracę. Zorganizowali już 26 takich spotkań w całej Polsce (12 miastach), które zebrały ponad 200 osób. W 11 miastach przeprowadzili z kolei szkolenia dla naukowców z komunikacji naukowej "Ars Mollis" w ramach "Projektu Naukowiec" Euroaxess. Szkolą też nauczycieli z krytycznego myślenia potrzebnego do analizowania źródeł informacji internetowych i doniesień prasowych.

Działają w Internecie, prowadząc kampanie internetowe. Na koncie mają m.in. ponad 50 infografik i memów w akcji społecznej "A dowodzik jest?", realizowanej wspólnie z portalem Mała Psychologia i rysowniczką Aleksandrą Herzyk. Akcja zebrała ponad 10 tys. fanów na Facebooku i docierała z postami od 6 do 120 tys. osób. Jest ona odpowiedzią na "fake newsy" i nierzetelnie przekazywane informacje, szczególnie w materiałach internetowych. Rzecznicy Nauki uczestniczyli też w pierwszym stand-upie naukowym, zorganizowali pierwszy Marsz dla nauki w Polsce i współorganizują kolejne.

Na swoim koncie mają także cykl filmów o nazwie "Laboratoria akustyczne Polski", serię 5 filmów "Sztuka Nauki" opowiadających o artystycznej stronie nauki, film o odgłosach karmienia piersią - nominowany do nagrody Grand Video Awards w kategorii wideo popularnonaukowe. Kończą też projekt 12-odcinkowego programu popularnonaukowego „Kopernik była kobietą", którego emisja na kanale Super Polsat rozpoczęła się 8 lutego 2020 roku (projekt na zlecenie Stowarzyszenia jest produkowany przez Brave Media ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki). Produkują również treści na bloga "Na fali nauki", w których objaśniają fakty i mity na temat promieniowania elektromagnetycznego. Projekt jest realizowany z Polską Izbą Informatyki i Telekomunikacji.

Członkowie Stowarzyszenia opracowali też portal Preasenti. Jest to kurs umiejętności miękkich, który użytkownik może zacząć tuż po zarejestrowaniu na portalu. Opracowano tam trzy ścieżki rozwoju, które można realizować równolegle lub kolejno. W ścieżce werbalnej można skupić się na wygłaszanej treści, w niewerbalnej na sposobie wypowiedzi, a w ścieżce własnej można poćwiczyć swoją prezentację lub przygotować się do rozmowy o pracę. Dzięki wykonywanym zadaniom i ćwiczeniom w danych ścieżkach użytkownik nabiera pewności siebie, a stres związany z wystąpieniami ogranicza do minimum. Portal został wyróżniony w konkursie innowacji społecznych Popojutrze.

Dodatkowo strona www.rzecznicynauki.pl stała się bazą dla wielu dziennikarzy do wyszukiwania ekspertów z różnych dziedzin nauki. Dzięki temu członkowie Stowarzyszenia pojawiają się w programach takich jak: Dzień Dobry TVN, Horyzont Polsat, Sonda 2, Jak to działa?, Dzień Dobry Polsko, Pytanie na śniadanie, Polskim Radiu i Tok FM a także na łamach Gazety Wyborczej, Tygodnika Powszechnego, Focusa oraz serwisu Nauka w Polsce. Ich eksperci są wyszukiwani ponad 400 razy w miesiącu. Efektem jest około setka wystąpień i publikacji w mediach polskich rocznie. Ponadto od dwóch lat w każdy wtorek jeden z Rzeczników Nauki jest gościem audycji popularnonaukowej "Stacja Nauka" emitowanej w Polskim Radiu Czwórka.

"Rzecznicy" wspierają też tworzenie Małopolskiego Centrum Nauki poprzez zaangażowanie w opracowanie eksponatów i zagadnień poruszanych w powstającym centrum nauki. Dwukrotnie Stowarzyszenie brało udział w Pikniku Naukowym Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik.

PAP - Nauka w Polsce, Ewelina Krajczyńska

ekr/ agt/