Na nowej wystawie stałej zwiedzający zobaczą 20 urządzeń, które zostały zbudowane od podstaw, by pokazać cały proces produkcji mąki w Młynach Rothera w XIX i XX w. Niestety, żadne oryginale urządzenie się nie zachowało. Sylwia Mularczyk, pomysłodawczyni wystawy i autorka scenariusza, przyznała w rozmowie z PAP, że od początku chciała wykorzystać historię Młynów do pokazania rozwiązań naukowych, usprawniających pracę w czasie, kiedy elektryczność była nowością.

„Oglądałam stare ryciny przedstawiające, jak działały różne mechanizmy w młynie i zobaczyłam w tych obrazach ogromny potencjał popularyzacji zjawisk fizycznych. Chciałam, żeby zwiedzający mogli sobie wyobrazić, jak to wszystko działało” – powiedziała Sylwia Mularczyk.

Jedną z największych, ruchomych maszyn pokazanych na wystawie jest koło wodne o średnicy 6 m, które zwiedzający mogą wprawić w ruch własnymi siłami.

„Bardzo mi zależało na tym, żeby ta wystawa była głównie mechaniczna. Multimedia miały być tylko dodatkiem, by przekazać te treści, których nie da się pokazać w sposób mechaniczny” – tłumaczy Mularczyk i dodaje, że ukrytym celem było również wymuszenie współpracy między zwiedzającymi. Jest to bezpośrednie nawiązanie do historii, zgodnie z którą w młynie o trzech kondygnacjach pracowało tylko 11 osób.

„Pokazujemy od technicznej strony maszyny, które służyły do transportowania zboża z barki do budynku. W jego wnętrzu natomiast wszystko działało w systemie naczyń połączonych. Jest kilka maszyn, które pokazują proces oczyszczania ziarna, rozdrabniania, mielenia, pakowania w worki” – wylicza Mularczyk.

W krótkich opisach maszyn znajdują się też nawiązania do sprzętów i zjawisk dobrze rozpoznawanych dziś w codziennym życiu. Wialnia służyła (i w mocno udoskonalonej wersji do dziś służy) wstępnemu oczyszczeniu ziarna, ale obok niej można obejrzeć film z człowiekiem skaczącym ze spadochronem i latającym w tunelu aerodynamicznym. „Chodzi o pobudzenie wyobraźni” – przekonuje Mularczyk.

Przy okazji wprawiania w ruch ogromnych kamieni, które pierwotnie służyły do mielenia ziarna, zwiedzający mogą nie tylko dowiedzieć się czegoś o tarciu jako zjawisku fizycznym, ale również zaobserwować na kamerze termowizyjnej, jak wraz z wysiłkiem fizycznym rośne temperatura ich ciała.

W analogiczny sposób zostało przedstawione zjawisko pola magnetycznego i działania elektromagnesów, które do dziś wykorzystuje się do oczyszczania ziarna z niebezpiecznych metalowych przedmiotów. Sama mąka została też pokazana jako niebezpieczny materiał. W pomieszczeniu, w którym jest jej bardzo dużo, bardzo łatwo o wielki wybuch.

Na wystawie osobne miejsce poświęcone zostało aspektom biologicznym w procesie produkcji. Obejrzeć można owady i roztocza, dla których mąka jest naturalnym siedliskiem, a producenci chleba muszą z nimi walczyć, by jedzenie było bezpieczne dla zdrowia.

W konsultacjach naukowych wzięła udział dr Daria Jagiełło z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, specjalistka z zakresu budowy XIX w. młynów i dr Paweł Barczyński, fizyk z Centrum Nauki i Techniki EC1. Młyny Rothera na bieżąco współpracują też z Wydziałem Rolnictwa i Biotechnologii Politechniki Bydgoskiej.

Wstęp na nową wystawę w Młynach Rothera będzie bezpłatny w weekend otwarcia 8-10 grudnia, ale zainteresowani zwiedzaniem muszą wcześniej pobrać wejściówki. Organizatorzy informują, że po wyczerpaniu się puli internetowej wejściówek, będzie można skorzystać z osobnej puli dostępnej na miejscu w kasie.

„Zapraszamy szczególnie w sobotę, bo jest to dzień w którym zaplanowaliśmy mnóstwo atrakcji dla różnych grup wiekowych. Odwiedzą nas animatorzy z Centrum Nauki Kopernik z Warszawy i przeprowadzą eksperymenty. Będą też ze swoim programem przedstawiciele Centrum Nauki Młyn Wiedzy z Torunia i Centrum Eksperyment z Gdyni. Naukowcy z Wydziału Rolnictwa i Biotechnologii poprowadzą spotkania tematyczne – ‘od pola do magazynów’ i ‘od ziarenka do bochenka’” – powiedział PAP Jakub Łyczek z działu programowego Młynów Rothera.

Koszt nowej wystawy stałej w Młynach Rothera to 5 mln złotych. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Nauka w Polsce, Urszula Kaczorowska

uka/ agt/