Habilitacja jest kolejnym stopniem naukowym po doktoracie. Uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego mają uczelnie, instytuty PAN, instytuty badawcze albo instytuty międzynarodowe w dyscyplinie, w której mają kategorię naukową A+, A albo B+. Stopień ten nadaje się osobie mającej w dorobku osiągnięcia naukowe albo artystyczne stanowiące znaczny wkład w rozwój określonej dyscypliny.

W wyniku reformy szkolnictwa wyższego wprowadzonej przez byłego szefa resortu nauki Jarosława Gowina wprowadzono również zmiany w zakresie habilitacji.

PAP zapytała MEiN o dane dotyczące nadanych habilitacji - zarówno przed, jak i po wprowadzeniu nowych przepisów.

Liczba nadanych stopni doktora habilitowanego na podstawie poprzedniej ustawy z 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki wyniosła w 2016 r. 1860, w 2017 – 1684, a w 2019 r. – 3205.

"Nieproporcjonalny wzrost liczby nadanych w 2019 r. stopni doktora habilitowanego na podstawie poprzednich regulacji prawnych (3205) można wytłumaczyć wprowadzeniem zmiany legislacyjnej, tj. wejściem w życie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Jak pokazują również poprzednie nowelizacje, zmiany dotyczące zasad uzyskiwania stopni i tytułów stanowią źródło niepewności w zakresie nowych wymagań stawianych kandydatom do awansu. W konsekwencji wiele osób wykorzystuje możliwość ubiegania się o awans naukowy jeszcze według dotychczasowych (poprzednich) regulacji. Efektem tego jest przejściowe spiętrzenie liczby nadawanych stopni (tytułów)" – czytamy w informacji przesłanej PAP przez rzecznika prasowego MEiN Annę Ostrowską.

W 2020 r. nadawano habilitacje w dwóch trybach – według starych przepisów – 1960 osobom, a według nowych – 91. Z kolei w 2021 r. habilitowały się starym trybem 104 osoby, a nowym – 702.

"Dane za 2021 rok należy traktować jako wstępne/niepełne. Jak pokazuje praktyka, podmioty habilitujące niejednokrotnie uaktualniają ze znacznym opóźnieniem informacje w zakresie nadanych stopni doktora habilitowanego w Zintegrowanym Systemie Informacji Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on" – wyjaśniło MEiN.

Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 18 lipca 2018 r. wprowadziła zmiany nadawania stopnia doktora habilitowanego. Na przykład w trzech dziedzinach nauki (humanistycznych, społecznych i teologicznych) wprowadzono konieczność przeprowadzenia kolokwium habilitacyjnego. Do tej pory były szczegółowe kryteria oceny habilitantów, które były w rozporządzeniu. Teraz ustawa ich nie precyzuje, mogą jednak wprowadzić je poszczególne uczelnie.

Według nowych przepisów postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego wszczynane jest na wniosek składany do podmiotu habilitującego za pośrednictwem Rady Doskonałości Naukowej. RDN dokonuje oceny formalnej wniosku i wyznacza czterech członków komisji habilitacyjnej, którzy zasiadają w komisji habilitacyjnej powołanej przez podmiot habilitujący.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ joz/ mir/