Wirus Zika pojawia się w coraz większej liczbie krajów w Afryce, Ameryce Południowej, na Karaibach, w Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii. Przenoszą go przede wszystkim komary, a zakażenie jest zwykle bezobjawowe lub przebiega krótko i łagodnie. Infekcja jest jednak niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ponieważ może spowodować poważne uszkodzenia płodu (zwłaszcza mózgu). Jak dotąd nie jest dostępna skuteczne szczepionka przeciwko temu wirusowi.

Wraz z ociepleniem klimatu oraz postępującą urbanizacją rozprzestrzenia się komar egipski (Aedes aegypti), który przenosi wirusa Zika, dengi i choroby chikungunya (wym. czikungunia). Wciąż jednak zaskakująco niewiele wiadomo o czynnikach, które sprzyjają przenoszeniu ziki.

Naukowcy z Liverpool School of Tropical Medicine (LSTM, Wielka Brytania) wykazali (https://doi.org/10.1038/s42003-025-07543-9), że wirus Zika powoduje w ludzkiej skórze zmiany metaboliczne, które przekształcają ją z bariery ochronnej w „magnes dla komarów”.

Wyniki badania pokazują, że wirus Zika zmienia ekspresję genów i białek w fibroblastach skórnych, typie komórek odpowiedzialnym za utrzymanie integralności strukturalnej skóry. Te zmiany metaboliczne zwiększają produkcję niektórych substancji chemicznych emitowanych przez skórę, znanych jako lotne związki organiczne (LZO), które są atrakcyjne dla komarów i zachęcają je do kąsania.

Odkrycia naukowców z Liverpoolu są poparte obszerną analizą metaproteomu, techniką badającą ogólny efekt interakcji różnych typów genów i białek w organizmie.

„Nasze odkrycia pokazują, że wirus Zika nie jest po prostu biernie przenoszony, ale aktywnie manipuluje biologią człowieka, aby zapewnić sobie przetrwanie” – powiedział dr Noushin Emami, wykładowca w LSTM i współautor artykułu. „W miarę wzrostu liczby przypadków ziki i rozszerzania się zasięgu występowania komarów Aedes, zrozumienie mechanizmów, dzięki którym zyskują one przewagę w przenoszeniu, może odkryć nowe strategie walki z arbowirusami. Może to obejmować opracowanie interwencji genetycznych, które zakłócają sygnał przekazywany przez skórę, który wydaje się być tak atrakcyjny dla komarów. Możliwości są równie intrygujące, co pilne” - podkreślił.

Badanie przeprowadzono we współpracy z Emami Lab na Uniwersytecie Sztokholmskim, Umeå University, (Szwecja), Nature Research Centre w Wilnie (Litwa), University of Veterinary Medicine oraz Leibniz University w Hanowerze(Niemcy), Molecular Attraction AB i University of Greenwich (Wielka Brytania).

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ bar/