Naukowcy z Polski, Czech, Ukrainy, Rumunii i Bułgarii pod kierunkiem dr. Radosława Puchałki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu stworzyli model zmian występowania gatunków drzew klasyfikowanych jako inwazyjne, ale jednocześnie uważanych za najważniejsze z ekologicznego i ekonomicznego punktu widzenia w strefie klimatycznej umiarkowanej Europy.

Naukowcy wybrali do badania sześć gatunków drzew iglastych (jodłę olbrzymią, świerka sitkajskiego, sosnę wydmową, sosnę wejmutkę, daglezji zielonej oraz żywotnika olbrzymiego) i sześć gatunków drzew liściastych (klon jesionolistny, bożodrzew gruczołowaty, jesion pensylwański, orzech czarny, czeremchę amerykańską i dąb czerwony.

„Użyliśmy map bioklimatycznych i przygotowaliśmy modele matematyczne, obrazujące związki pomiędzy występowaniem danego taksonu a warunkami klimatycznymi. Następnie zastosowaliśmy je do oszacowania optimum klimatycznego dla scenariuszy zmian klimatycznych opracowanych przez Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu (IPCC) z najnowszego, szóstego raportu. Prognozy objęły dwa terminy (lata 2041-2060 oraz 2061-2080) oraz cztery scenariusze odzwierciedlające planowane wysiłki w celu obniżenia stężeń gazów cieplarnianych” – powiedział PAP prof. Marcin K. Dyderski z Instytutu Dendrologii PAN, który jest jednym z autorów artykułu.

Według autorów publikacji w Europie Środkowej, w latach objętych prognozami klimat przestanie odpowiadać większości gatunków iglastych objętych analizami. Gatunki te będą jednak nadal występowały w Skandynawii, na Wyspach Brytyjskich oraz na wybrzeżu Morza Północnego.

Największą stratę na terenie całej Europy autorzy pracy przewidują dla żywotnika olbrzymiego oraz jodły olbrzymiej. Podobnie pesymistyczne prognozy dotyczą świerka sitkajskiego, sosny wydmowej oraz daglezji zielonej. Wszystkie trzy gatunki są uprawiane w Europie Zachodniej i Północnej na plantacjach, szczególnie w Wielkiej Brytanii (świerk sitkajski) i Skandynawii (sosna wydmowa). Wyjątkiem jest sosna wejmutka, która może zwiększyć obszar występowania i dodatkowo utrzymać się na dotychczas zajmowanym obszarze.

Wszystkie badane gatunki liściaste utrzymają się na większości dotychczasowych stanowisk i zwiększą przewidywany zasięg geograficzny na północ i północny wschód.

Wyniki pracy naukowców są pierwszą syntezą przewidywań zmian zasięgów geograficznych pod wpływem globalnych zmian klimatycznych dla obcych gatunków drzew w Europie. Do jej stworzenia wykorzystano ogromną ilość danych o rozmieszczeniu gatunków w połączeniu z najnowszymi scenariuszami zmian klimatycznych IPCC. Badacze zwracają uwagę, że większość zmian przewidywanych na lata 2061-2080 będzie możliwa do zaobserwowania już w dwóch poprzednich dekadach.

„Mając do dyspozycji te dane, można planować zmianę zasad hodowli lasu. Zwłaszcza w krajach, w których gospodarka leśna opiera się na obcych gatunkach drzew w systemie plantacyjnym” – powiedział Dyderski. (PAP)

Nauka w Polsce, Urszula Kaczorowska

uka/ agt/