Działaniem sił nadprzyrodzonych ludzie chętniej tłumaczą zjawiska naturalne, takie jak burze lub choroby, niż zjawiska społeczne – jak morderstwo czy kradzież. Tak wynika z analizy 114 społeczności z całego świata.
Wyniki badania zostały opublikowane w Nature Human Behaviour (https://www.nature.com/articles/s41562-023-01558-0) przez zespół naukowców z Australii, Niemiec, Nowej Zelandii i USA.
Autorzy badania przypominają teorię sugerującą, że zjawiska i siły nadprzyrodzone rozumiane jako przypisanie zdarzenia czynnikowi takiemu jak bóg, czarownica lub karma pojawiły się, aby wypełnić lukę w zrozumieniu świata. Pojawiają się one w momencie, gdy nie ma wyraźnego czynnika przyczynowego dla danego zjawiska.
Tymczasem, po analizie tekstów etnograficznych z okresu XVIII-XX w., obejmujących 114 społeczności z całego świata ustalono, że wszystkie społeczeństwa udokumentowały nadprzyrodzone wyjaśnienia zjawisk (wyjątek stanowili Buruszowie z Pakistanu, co do których badacze mają podejrzenie, że etnografowie nie udokumentowali ich wierzeń z zjawiska nadprzyrodzone). Szukanie przyczyny w siłach nadprzyrodzonych było bardziej rozpowszechnione w przypadku tłumaczenia zjawisk naturalnych (takich jak burze lub trzęsienia ziemi) niż zjawisk społecznych (takich jak kradzież lub morderstwo).
Badacze nie zidentyfikowali żadnych dowodów na to, że częstotliwość zdarzeń ma wpływ na przypisanie przyczyny siłom nadprzyrodzonym. Podają, że 96 proc. badanych społeczeństw używało nadprzyrodzonych wyjaśnień dla chorób, 92 proc. dla niedoboru żywności i 90 proc. dla zagrożeń naturalnych. Dla kontrastu, tylko 67 proc. społeczeństw używało nadprzyrodzonych wyjaśnień dla działań wojennych, 82 proc. dla morderstw i 26 proc. dla kradzieży.
Autorzy znaleźli również dowody sugerujące, że nadprzyrodzone wyjaśnienia zjawisk społecznych były bardziej powszechne w społeczeństwach o większej populacji, większej zamożności, posiadającym lepszy transport lądowy i ogólnie wyższą specjalizację technologiczną.
Naukowcy twierdzą, że ludzie są bardziej skłonni do szukania wyjaśnienia za pomocą siły nadprzyrodzonej, gdy nie ma jasnej, ludzkiej przyczyny zjawiska. Sugerują, że przyszłe badania powinny się skoncentrować na szukaniu powiązań między tłumaczeniem zjawisk siłami nadprzyrodzonymi, a typami ludzkiej współpracy, systemu kar i spójności społecznej (czyli zdolności społeczeństwa do zapewnienia długoterminowego dobrobytu dla wszystkich jego członków, w tym zapewnienia równego dostępu do zasobów, poszanowania godności ludzkiej i różnorodności, osobistej i zbiorowej autonomii oraz odpowiedzialnej partycypacji).(PAP)
Autorka: Urszula Kaczorowska
uka/ agt/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
