Nauka dla Społeczeństwa

29.03.2024
PL EN
29.03.2022 aktualizacja 29.03.2022

Ważne odkrycie chemików, m.in. z instytutu PAN

Fot. Adobe Stock Fot. Adobe Stock

Badacz z PAN jest współautorem opisanego w prestiżowym „Nature” odkrycia z dziedziny chemii, dotyczącego aromatyczności. Dokonanie może się przyczynić do rewolucji w produkcji nawozów - twierdzą naukowcy.

Choć słowo "aromat" kojarzy się zwykle z zapachami, to dla chemików ma inne znaczenie - oznacza ono pewne specyficzne oddziaływanie wiązań chemicznych. Cząsteczki aromatyczne są wyjątkowo stabilne, a przy tym odgrywają różne kluczowe dla człowieka role - np. wchodzą w skład aminokwasów budujących białka. Wykorzystuje się je też np. w różnych lekach.

Tradycyjnie aromatyczność rozumiano jako cechę niektórych związków organicznych, natomiast od niedawna bada się ją w substancjach nieorganicznych, które w tym przypadku składają się głównie z metali. Te związki z kolei znajdują zastosowanie np. w charakterze katalizatorów.

Cząsteczka może być aromatyczna w różnym stopniu - mówi się o ilościowej ocenie stopnia aromatyczności, która jest przedmiotem intensywnych badań. Stopień ten wpływa bowiem m.in. na stabilność substancji.

Dr Cina Foroutan-Nejad z Instytutu Chemii Organicznej PAN i jego współpracownicy z Central European Institute of Technology (CEITEC) w Czechach w najnowszej pracy (https://www.nature.com/articles/s41586-021-03888-3) poddali w wątpliwość uznawaną zwykle teorię aromatyczności. Jednocześnie przedstawili nowatorskie podejście do przypisywania charakteru aromatycznego do substancji z najcięższymi pierwiastkami występującymi na Ziemi, takich jak związki toru.

W swojej pracy naukowcy opisali aromatyczne wiązanie między atomami toru - w strukturze krystalicznej - co może mieć odniesienie także dla innych metali z tej samej grupy aktynowców. Nowa teoria może znaleźć praktyczne zastosowanie, ponieważ wspomniane substancje są idealnymi kandydatami do roli katalizatorów produkujących amoniak z azotu.

Jak twierdzą badacze, może to nawet „rozpocząć zrównoważoną rewolucję w produkcji nawozów sztucznych”. (PAP)

Marek Matacz

mat/ zan/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Copyright © Fundacja PAP 2024