Świętokrzyskie/ Neolityczne kopalnie w Krzemionkach ponownie dostępne dla turystów

W środę odbyło się uroczyste otwarcie Muzeum Archeologicznego i Rezerwatu Krzemionki po remoncie. Mierząca około 1,5 km trasa turystyczna w Krzemionkach jest jedynym tego typu obiektem na świecie otwartym dla szerszej publiczności. Prezentuje oryginalne wyrobiska neolitycznych kopalń, hałdy górnicze oraz zagłębienia po szybowe składające się na wyjątkowy krajobraz przemysłowy sprzed 5 tys. lat.

Jak poinformował PAP Andrzej Przychodni, dyrektor Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim, którego część stanowią Krzemionki, w ramach inwestycji przebudowano m.in. dwa pawilony ekspozycyjne nad szybami kopalnymi (Zenon i Stefan). Zamontowano windę, dzięki czemu zwiedzanie trasy jest możliwe także dla osób z niepełnosprawnościami.

Ponadto wymieniono całą instalację elektryczną oraz oświetlenie w podziemnej części trasy. Lampy zamontowano w bocznych ścianach i w sklepieniu korytarzy. Dzięki temu lepiej widać wyrobiska, w których kilka tysięcy lat temu pracowali górnicy w poszukiwaniu krzemienia.

Cała trasa zwiedzania ma około 1,5 km długości, w tym blisko 500 m pod ziemią, w najgłębszym miejscu osiąga 11,5 m. Umożliwia obejrzenie zarówno zachowanych wyrobisk pradziejowych kopalń krzemienia pasiastego, jak i zapoznanie się z geologią regionu. Wyjątkową pamiątką jest także najstarszy na naszych ziemiach piktogram, prawdopodobnie postaci ludzkiej, nazywany "Wielką Matką".

Ponadto w ramach projektu zaprojektowano i przygotowano nową wystawę "Władcy Krzemienia". "Eksponowane są na niej zabytki archeologiczne związane z oddziaływaniem górnictwa neolitycznego i wczesnobrązowego głównie z terenu woj. świętokrzyskiego. Wystawa ma także charakter częściowo multimedialny" - powiedział PAP dyrektor Przychodni.

Wystawa przybliża życie codzienne dawnej osady neolitycznej. Znajdują się tam makiety zwierząt i górników, przygotowano m.in. rekonstrukcje pochówków mężczyzny z okresu kultury mierzanowickiej i krowy z kultury amfor kulistych. Można też zobaczyć replikę wozu sprzed około 5,5 tys. lat, którego rysunek widnieje na wazie znalezionej w Bronocicach (gm. Działoszyce, woj. świętokrzyskie).

Prace budowlane oraz powstanie nowej ekspozycji zostały dofinansowane z funduszy unijnych. Kosztowały około 10 mln złotych.

W Krzemionkach koło Ostrowca Świętokrzyskiego znajduje się największy na świecie kompleks prehistoryczny kopalni krzemienia. Kopalnie powstały w okresie neolitu i wczesnej epoki brązu, około 5 tys. lat temu.

Efektem prowadzonej tam działalności jest pole górnicze o powierzchni prawie 80 hektarów, na którym znajduje się około 4 tys. kopalń. Można tam prześledzić wszystkie techniki pozyskiwania krzemienia: od najprostszych jam, po duże skomplikowane kopalnie osiągające głębokości 10 m. Skałę wapienną drążono, tworząc rozległe komory o wysokości z reguły nieprzekraczającej jednego metra.

Do stanowisk pracy wiodły ciasne korytarze prowadzone w gruzie wypełniającym wyeksploatowane części kopalni. Licowanie ścian chodników gładkimi płytami odrywanymi od stropu ułatwiają przemieszczanie się. Krzemienie pasiaste były i pozyskiwane ze złoża za pomocą kamiennych kilofów i dźwigni wykonanych z poroża. Urobek transportowano w koszach lub workach i przenoszono na powierzchnię, gdzie następowała jego obróbka.

Rejon dawnej wsi Krzemionki koło Ostrowca Św. jest jedynym w swoim rodzaju dziedzictwem przeszłości. Prehistoryczne pola górnicze w Krzemionkach, Borowni, Koryciźnie oraz relikty osady na wzgórzu Gawroniec w Ćmielowie zostały w roku 2019 wpisane Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako Krzemionkowski Region Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego. 

PAP - Nauka w Polsce, Wiktor Dziarmaga

wdz/ pat/