Ekspert, pasjonat, wizjoner, a przede wszystkim - konserwator - takimi m.in. słowami określił laureata tegorocznej Nagrody Generalnego Konserwatora Zabytków i PKN ICOMOS im. Prof. Jana Zachwatowicza laudator, dr Grzegorz Majcherek z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej (CAŚ) UW.

Wyróżnienie przyznawane jest za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań i konserwacji zabytków oraz ochrony dziedzictwa kulturowego. Patronuje mu prof. Jan Zachwatowicz (1900-1983) polski architekt, profesor Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, który był znawcą historii architektury polskiej. Przez szereg lat pełnił też funkcję generalnego konserwatora zabytków.

Tegoroczny laureat, dr Wojciech Kołątaj, został absolwentem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej w 1961 r. W czasie gali wręczenia nagrody nagrodzony wspominał, że na początku swojej ścieżki akademickiej osobiście zetknął się z samym patronem nagrody: prof. Jan Zachwatowicz przeprowadził wykład inauguracyjny rok akademicki na Wydziale Architektury w 1953 r., kiedy dr Kołątaj rozpoczynał studia. Wywarł on na studencie duże wrażenie i spowodował, że konserwacja stała się priorytetem w jego dalszej działalności.

Bardzo szybko, w czasie studiów, zetknął się ze światem archeologii. Brał m.in. udział w działaniach Zespołu Badań nad Polskim Średniowieczem. Wtedy też wszedł w skład zespołu, który zapoczątkował wdrażanie techniki fotogrametrycznej w inwentaryzacji konserwatorskiej. Tuż po studiach Dr Kołątaj otrzymał propozycję wyjazdu do Egiptu na stypendium w Stacji Archeologii Śródziemnomorskiej (obecnie Stacja Badawcza CAŚ UW). "Z tą instytucją związał całe niemalże swoje życie zawodowe" - dodał dr Majcherek. Później stał się jej wieloletnim głównym architektem. W ramach swoich obowiązków nadzorował prace dokumentacyjne w wielu ekspedycjach badawczych.

Dr Kołątaj uczestniczył również w bezprecedensowej międzynarodowej akcji UNESCO w latach 60. ubiegłego wieku, mającej na celu ocalenie zabytków architektury starożytnej Nubii na terenie Egiptu i Sudanu. W rezultacie powstała dokumentacja zabytków, które bezpowrotnie zniknęły pod wodą powstającego wówczas Jeziora Nassera. Kierował też pracami archeologicznymi i konserwatorskimi w innych krajach Bliskiego Wschodu - m.in. w syryjskiej Palmyrze.

"Dzisiaj honorujemy nie tylko uczestnika i współtwórcę tych sukcesów, ale również osobę, której biografię czyta się tak niemalże jak historię polskiej archeologii śródziemnomorskiej" - mówił dr Majcherek.

Wśród największych sukcesów dr. Kołątaja laudator wymienił działanie na terenie obszernego stanowiska archeologicznego Kom el-Dikka w egipskiej Aleksandrii. Przez ponad 20 lat był tam kierownikiem misji archeologiczno-konserwatorskiej CAŚ UW. Dr Majcherek stwierdził, że było to dla nagrodzonego miejsce szczególnie bliskie, gdzie odnosił największe sukcesy jako architekt i konserwator. To właśnie dzięki zaangażowaniu dr. Kołątaja możemy tam dziś podziwiać monumentalny gmach term cesarskich czy zrekonstruowany teatr antyczny w ramach parku archeologicznego (był autorem jego koncepcji).

Ta nagroda "to jest klamra, która spina cały mój życiorys. Bardzo się z tego cieszę" - powiedział laureat.

To nie pierwsza nagroda przyznana dr Kołątajowi. Dotychczas otrzymał m.in. złotą odznakę PKZ czy Złoty Krzyż Zasługi (2003).

"Dzisiejsza nagroda - najwyższe konserwatorskie wyróżnienie w Polsce jest ukoronowaniem pasji i działania" - podsumował dr Majcherek.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ zan/