Szympansy posiadają niemal te same cechy osobowości, co ludzie; podobna jest też struktura tych cech - twierdzą naukowcy z USA na łamach "PLOS ONE". Niektóre z tych cech różnią się zależnie od płci.
Naukowcy z Georgia State University analizowali osobowość 174 szympansów przebywających na terenie Narodowego Centrum Naczelnych Yerkes przy Emory University. Badania rozpoczęli od popularnego, stworzonego specjalnie dla małp kwestionariusza (Chimpanzee Personality Questionnaire). Wypełniają go opiekunowie, oceniając zwierzęta w 43 kategoriach, na podstawie obserwacji ich codziennego zachowania. Kwestionariusz uwzględnia m.in., czy małpa łatwo się ekscytuje, czy jest impulsywna, chętna do zabawy, nieśmiała czy dominująca.
Badacze prowadzili też indywidualne analizy aby sprawdzić, które cechy występują u poszczególnych małp jednocześnie, i które się często ze sobą łączą.
Jak twierdzą, najbardziej podstawową z cech szympansów jest dominacja, i to niezależnie od tego, czy dane zwierzę jest generalnie dominującym i nie poddającym się kontroli osobnikiem "alfa", czy też skłonnym do zabawy i towarzyskim "beta".
W ramach tych dwóch szerokich kategorii naukowcy wyodrębnili również cechy bardziej szczegółowe. Ich struktura przypomina strukturę osobowości u ludzi dorosłych i dzieci.
Statystycznie rzecz biorąc osobowość "alfa" u szympansów może przejawiać się jako tendencja ku dominacji albo rozhamowania. Ten drugi termin u ludzi pozwala opisać brak samokontroli, objawiający się m.in. jako niestosowanie do społecznych konwencji. Szympansy o osobowości beta wykazują natomiast pozytywną emocjonalność i słabą skłonność do dominacji - tłumaczą naukowcy.
Autorzy badania dostrzegli też u szympansów pięć czynników osobowości, które u różnych małp łączą się na różne sposoby: sumienność, dominację, ekstrawersję, ugodowość i intelekt. Przypomina to tzw. wielką piątkę czyli pięcioczynnikowy model osobowości u człowieka, choć różni się od niej składowymi. (Główne czynniki osobowości u ludzi to: neurotyczność, ekstrawersja, otwartość, ugodowość i sumienność).
Badacze znaleźli też neurobiologiczne podstawy niektórych cech osobowości u małp. Jak zauważają, wiele z szympansich cech osobowości ma związek z działaniem neuropeptydu zwanego wazopresyną. Różnice zależą też od płci - samce przejawiały więcej skłonności do dominacji i większe rozhamowanie, samice - wyraźnie mniej. (PAP)
zan/ ula/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
