Czarne dziury od początku rozpalały wyobraźnię zarówno naukowców jak i laików w tym temacie. To obiekty, których grawitacja jest tak silna, iż prędkość ucieczki z ich "powierzchni" jest większa od prędkości światła.

Dziś astronomowie znają dwa typy czarnych dziur. Obiekty małomasywne (choć małomasywne jest w tym przypadku pojęciem względnym) to ciała lżejsze niż 10 mas Słońca, które powstają w skutek zapadnięcia się jądra gwiazdy ważącej tyle co kilkadziesiąt Słońc. Druga klasa to supermasywne czarne dziury, które ważą tyle co miliony lub nawet miliardy zwykłych gwiazd i znajdują się w centrach galaktyk.

Naukowcy od dawna zastanawiali się, czy istnieje pośrednia klasa czarnych dziur, których masy zawierają się od 1000 do 10000 mas Słońca. Modele teoretyczne wskazywały na to, że takie obiekty mogą istnieć w centrach gromad kulistych - starych i gęstych skupisk setek tysięcy gwiazd.

Dwa lata temu Stephen Zepf z Michigan State University w East Lansing i jego współpracownicy przyjrzeli się uważnie wnętrzu gromady kulistej oznaczonej symbolem RZ2109 i leżącej w innej galaktyce oddalonej od nas o 50 milionów lat świetlnych. Obserwacje wykonane satelitą rentgenowskim ESA o nazwie XMM-Newton pokazały ślady pożerania materii przez czarną dziurę. Dane jednak nie pozwalały stwierdzić czy mamy do czynienia z nową klasą tego typu obiektów czy zwykłą czarną dziurą powstałą po śmierci masywnej gwiazdy.

W najnowszym numerze czasopisma "Astrophysical Journal" grupa Zepfa publikuje kolejne wyniki obserwacji RZ2109 tym razem wykonane przy pomocy 10-metrowego teleskopu Kecka na Hawajach. Pokazują one jednoznacznie, że czarna dziura ma masę nie większą niż 10 mas Słońca.

To smutna wiadomość dla entuzjastów średniomasywnych dziur, bo oznacza, że takich w RZ2109 na pewno nie ma. Rachunki teoretyczne pokazują bowiem, iż obecność małej czarnej dziury wyklucza istnienie znacznie większej. Gdyby duża czarna dziura tam istniała, w bardzo krótkim czasie albo połknęłaby mniejszą, albo wyrzuciłaby ją poza gromadę. AOL

PAP - Nauka w Polsce

tot/bsz