Prof. Jemielniak, wiceprezes Polskiej Akademii Nauk (PAN), poproszony o podsumowanie działań Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) w mijającym roku, zaznaczył, że szczególnie jedną kwestię ocenia pozytywnie. – Nastąpiła istotna zmiana jakościowa polegająca na tym, że resort pod kierownictwem Marcina Kulaska jest dużo bardziej skłonny słuchać środowiska akademickiego – podkreślił badacz związany z Akademią Leona Koźmińskiego i Uniwersytetem Harvarda (USA).

Marcin Kulasek jest drugim ministrem nauki w rządzie premiera Donalda Tuska, pierwszym był Dariusz Wieczorek. W kierownictwie resortu była również zmiana na stanowisku wiceministra: Macieja Gdulę zastąpiła Karolina Zioło-Pużuk.

Wiceprezes PAN zaznaczył w rozmowie z PAP, że za kadencji Dariusza Wieczorka, a zwłaszcza wiceministra Gduli, dużo było „opowieści o demokratyzacji i dialogu”, ale kończyło się na deklaracjach i narzucaniu odgórnych rozwiązań.

– Natomiast teraz jest przynajmniej trochę dobrej woli i dialogu. Dzięki temu udały się m.in. negocjacje w kwestii nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk. To nie jest ustawa naszych marzeń, ale ustawa kompromisu, na który zgodziły się wszystkie strony – wyjaśnił prof. Jemielniak. Ustawa została w grudniu opublikowana na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

Prof. Jemielniak przyznał też plus resortowi za większą niż za czasów poprzedniego kierownictwa dbałość o dobrostan pracowników i pracowniczek uczelni oraz studentów i studentek.

Jego zdaniem działania resortu postępują jednak zbyt wolno. – Gdyby to, co minister Kulasek i pani minister Zioło-Pużuk robią teraz, nastąpiło w ciągu pierwszego półrocza od startu rządów koalicji 15 października, wszyscy byśmy mówili, że to ogromny sukces. Jednak ponieważ już jesteśmy po połowie obecnej kadencji, te sukcesy wydają się umiarkowane – stwierdził rozmówca PAP.

W opinii naukowca obecnemu kierownictwu resortu nie udały się dwie „fundamentalne rzeczy”. – Po pierwsze finansowanie. Mizeria jaka była, taka jest. Zresztą sam minister Kulasek przyznał, że ilość środków na naukę odstaje od tej, której byśmy oczekiwali. Daleko nam nawet do średniej europejskiej, czyli 2 proc. PKB na naukę – my przeznaczamy o połowę mniej. Jeśli chcemy być przeciętniakami, to powinniśmy przynajmniej wydawać przeciętnie, a nie mamy nawet takich aspiracji – zauważył prof. Jemielniak.

Przypomniał, że w Polskiej Akademii Nauk od kilkunastu lat nie waloryzowano świadczeń. – W nowej ustawie o PAN nie zapisano na przykład wyższych wynagrodzeń dla pracowników instytutów, żeby były chociaż podobnej wysokości jak na uczelniach. Ta nowelizacja dostała zielone światło dlatego, że nie wywołuje żadnych skutków finansowych dla budżetu państwa. Ale takie zaciskanie pasa może się skończyć śmiercią głodową nauki – zauważył wiceprezes PAN.

Za drugą „ewidentną porażkę” obecnego ministra nauki prof. Jemielniak uznał to, że resort nie podał jasnych reguł oceny parametrycznej jednostek naukowych. – Rok, w którym ta ewaluacja będzie obowiązywać, właśnie się zaczyna. Tymczasem od złożenia artykułu w dobrym czasopiśmie do jego ukazania się mijają często dwa lata. Dobrze więc byłoby, żebym składając artykuł wiedział, jak za dwa lata ministerstwo wyceni tę publikację. Zatem system parametrycznej oceny jednostek powinien być ogłaszany na dwa lata naprzód – uważa badacz.

Podkreślił, że obecnie nie wiadomo nie tylko, jak wyceniane będą publikacje w poszczególnych czasopismach, ale niejasne są nawet ogólne założenia systemu oceny. – Nie wiemy zupełnie nic. Ten kompletny chaos to także bagaż po poprzednim kierownictwie resortu z wiceministrem Gdulą na czele, które skupiło się na bezsensownych wojenkach ze środowiskiem, zamiast pracować nad tym, żebyśmy z końcem jednego okresu ewaluacji znali zasady na kolejny – tłumaczył.

Dodał, że nie wiadomo nawet, czy w nowym systemie będą tzw. sloty publikacyjne (slot to miara udziału autora w publikacji, ważna szczególnie w przypadku publikacji, które mają wielu autorów). Niejasne jest też, czy w wycenie osiągnięć zwiększy się wartość ważnych, międzynarodowych czasopism czy – jak kiedyś chciał były szef resortu Przemysław Czarnek – zostanie podniesiona ranga czasopism polskich.

Prof. Jemielniak zaznaczył, że w polskim świecie nauki rozgrywa się „wojna dwóch środowisk”. – Jest środowisko mocno nastawione na chów wsobny, czyli publikowanie w wąskim, zamkniętym gronie i niszowych wydawnictwach. Po drugiej stronie jest środowisko, które próbuje się włączyć w obieg międzynarodowy, zazwyczaj w obcym języku i w warunkach dużo większej konkurencji. Obie grupy mają sprzeczne interesy. Myślę, że pani minister Zioło-Pużuk słucha ich obu i nie chce wziąć niczyjej strony. Ale ustaleniu jasnych reguł to nie służy – podsumował prof. Dariusz Jemielniak.

Nauka w Polsce, Anna Bugajska (PAP)

abu/ bar/