Menopauza, tj. ostatnia miesiączka, przeważnie występuje u kobiet między 45. a 55. rokiem życia, Okres, który ją poprzedza i utrzymuje się jakiś czas po jej przebyciu określa się jako okołomenopauzalny. Towarzyszą mu objawy - takie jak uderzenia gorąca, bóle stawów, zmęczenie czy problemy z koncentracją - które negatywnie wpływają na jakość życia.

W celu ich złagodzenia stosuje się hormonalną terapię zastępczą - HTZ. Z badań wynika ponadto, że jeśli zostanie ona odpowiednio wcześnie włączona (po ocenie korzyści i ryzyka u indywidualnej pacjentki), może też odgrywać rolę w prewencji chorób serca i osteoporozy.

Naukowcy z Queen Mary University w Londynie prowadzili badania nad tym, jak hormonalna terapia zastępcza może wpływać na układ odporności kobiet. Wiadomo bowiem, że żeńskie hormony płciowe (zwłaszcza estrogen) są odpowiedzialne za większą odporność kobiet na infekcje, w porównaniu z mężczyznami. Jednak w okresie okołomenopauzalnym produkcja estrogenu w organizmie znacząco spada, a po menopauzie hormon ten przestaje być produkowany przez jajniki.

Badacze skoncentrowali się na monocytach, komórkach układu odporności, które stanowią pierwsza linię obrony organizmu przed infekcjami. Analizując próbki krwi pobrane od osób przed 40. rokiem życia oraz osób w wieku 65 lat i starszych, wykazali oni, że u kobiet po menopauzie powstaje więcej monocytów pobudzających stan zapalny (prozapalnych), które są jednocześnie mniej skuteczne w eliminowaniu bakterii na drodze fagocytozy (pochłanianie i trawienie wewnątrz komórki).

Towarzyszył temu niższy poziom produkowanego przez monocyty białka C3 dopełniacza. Cząsteczka ta pomaga monocytom pochłaniać (właśnie na drodze fagocytozy) i niszczyć szkodliwe mikroby. Zdaniem badaczy potwierdza to, że zmiany zachodzące w układzie odporności podczas menopauzy faktycznie mogą powodować większą podatność kobiet na infekcje.

U mężczyzn w podobnym wieku nie zaobserwowano tych zmian, co sugeruje, że menopauza ma wyjątkowo destrukcyjny wpływ na odporność kobiet, ocenili autorzy pracy.

Kolejne testy wykazały, że u pań stosujących hormonalną terapię zastępczą stwierdzano mniej monocytów prozapalnych, wyższy poziom białka C3 dopełniacza oraz wzrost liczby monocytów zdolnych do fagocytozy, czyli do zwalczania szkodliwych mikrobów, w porównaniu z kobietami nie stosującymi HTZ. Innymi słowy, hormonalna terapia zastępcza przywracała aktywność monocytów do niemal takiego samego poziomu jak u młodszych pań.

„Nasze wyniki wskazują, że menopauza jest momentem zwrotnym dla odporności kobiet. Chociaż starzenie się dotyka każdego, utrata żeńskich hormonów wydaje się przyspieszać spadek odporności u kobiet. Co zachęcające, terapia hormonalna wydaje się przywracać kluczowe aspekty zdrowia układu odpornościowego, oferując korzyści wykraczające poza łagodzenie objawów menopauzy” – skomentowała główna autorka pracy dr Emma Chambers.

Autorzy pracy podkreślają, że choć wyniki ich badania są obiecujące, nie oznaczają, iż hormonalna terapia zastępcza powinna być automatycznie przepisywana kobietom w okresie okołomenopauzalnym w celu poprawy odporności.

Potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić, czy kobiety stosujące HTZ mają niższy wskaźnik infekcji w warunkach rzeczywistych oraz by zbadać, jak różne rodzaje i drogi podawania HTZ mogą wpływać na układ odpornościowy. (PAP)

jjj/ agt/