MASLD, czyli stłuszczeniowa choroba wątroby związana z dysfunkcją metaboliczną (dawniej nazywana niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby) to najczęstsza przewlekła choroba wątroby, spowodowana nadmiernym gromadzeniem się lipidów w jej komórkach, zwanych hepatocytami. Wiadomo, że MASLD ma związek z zaburzeniami metabolicznymi takimi jak otyłość i cukrzyca typu 2 oraz z nadciśnieniem tętniczym, jednak przyczyna szybko rosnącej częstości występowania tej choroby nie została dobrze poznana. Często przebiega bezobjawowo i wymaga wczesnej diagnostyki, aby zapobiec rozwinięciu się poważniejszych powikłań (MASLD jest najczęstszą przyczyną marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego).

Pojawiające się dowody sugerują, że w rozwoju MASLD mogą odgrywać rolę czynniki środowiskowe, takie jak narażenie na toksyczne metale ciężkie, na przykład arsen, często występujący jako zanieczyszczenie wód gruntowych, gleby i żywności.

Naukowcy z Creighton University w Phoenix (Arizona, USA) zbadali związek między narażeniem na arsen a MASLD (DOI: 10.14218/JTG.2025.00019). Wykorzystali dane dotyczące poziomu nieorganicznego arsenu w moczu, pochodzące z badania National Health and Nutrition Examination Survey z lat 2011–2020. Połączono je z danymi z aktów zgonu z National Death Index (National Center for Health Statistics) w celu określenia wskaźników śmiertelności.

Analiza objęła 6386 uczestników. Średnie stężenie arsenu w moczu wynosiło 5,92 mikrograma na litr u uczestników z MASLD w porównaniu z 5,59 mikrograma na litr u osób bez tej choroby. Zaobserwowano statystycznie istotny trend wzrostowy dla wskaźnika stosunku dochodu do progu ubóstwa, używanego do oceny sytuacji finansowej gospodarstw i wskaźnika masy ciała (BMI), ale nie dla poziomu wykształcenia.

Jak się okazało, częstość występowania MASLD była najwyższa wśród populacji białej, podczas gdy w populacji latynoskiej na przestrzeni lat obserwowano tendencję wzrostową. Odsetek Amerykanów pochodzenia meksykańskiego był wyższy (12,6 proc. w grupie MASLD) w porównaniu z 8,09 proc. w kohorcie bez MASLD.

Zaobserwowano statystycznie istotny wzrost ryzyka wystąpienia MASLD przy różnych poziomach narażenia na arsen, przy czym osoby w najwyższym kwintylu (20 proc. osób z najwyższym poziomem arsenu) miało o 32 proc. większe prawdopodobieństwo MASLD w porównaniu z osobami w najniższym kwintylu (dolne 20 proc.). MASLD występowało częściej u kobiet niż u mężczyzn (57,9 proc. wobec 47,6 proc.).

Ogółem wyższe stężenie arsenu w moczu było istotnie związane z 55 proc. wzrostem ryzyka MASLD (w najwyższym kwintylu, niezależnie od tradycyjnych czynników ryzyka metabolicznego). Wyniki te utrzymują się w kluczowych podgrupach, co sugeruje, że arsen może przyczyniać się do stłuszczenia wątroby nawet przy umiarkowanym poziomie narażenia typowym dla populacji amerykańskiej.

Badania przesiewowe w kierunku narażenia na arsen (np. biomarkery moczu, badanie wody studziennej) w regionach wysokiego ryzyka (np. południowo-zachodnia część USA) mogą pomóc w identyfikacji populacji, u których należy wdrożyć ukierunkowaną profilaktykę chorób wątroby. Działania regulacyjne mające na celu ograniczenie zawartości arsenu w żywności i wodzie (np. limity amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA) dla produktów ryżowych) mogą złagodzić obciążenie związane z MASLD.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ zan/