Najnowszy raport „Studia psychologiczne w Polsce. Raport za lata 2019–2024. Aktualizacja czerwiec 2025” to kontynuacja analiz trendów w kształceniu na tym kierunku, podjętych przez badaczki w ubiegłym roku.

Raport przygotowały: dr Julita Koszur, prof. Uniwersytetu SWPS i dr Anna Ziółkowska, prof. USWPS; dr hab. Aleksandra Gruszka-Gosiewska, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego i dr Anna Czerniak z UJ.

Zawód psychologa - jak przypominają autorki opracowania - jest uznawany za zawód zaufania publicznego, jednak nie istnieją standardy kształcenia na tym kierunku (analogiczne do standardów obowiązujących dla zawodów medycznych, architekta i nauczyciela). W związku z tym nie istnieje również jeden model kształcenia, a dyplom magistra psychologii otrzymują osoby mające bardzo różne kompetencje. Psychologię można studiować na studiach licencjackich lub magisterskich, w formie stacjonarnej lub niestacjonarnej, o profilu ogólnoakademickim lub praktycznym.

„Wnioski płynące z raportu wpisują się w ideę przywrócenia standardów kształcenia na kierunku psychologia. Aktualnie trwają również prace nad projektem ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów. Wszystkie te podejmowane przez środowisko działania są ukierunkowane na podniesienie jakości usług psychologicznych” – wskazała dr Anna Czerniak, współautorka raportu z Uniwersytetu Jagiellońskiego, cytowana w prasowym komunikacie.

Liczba osób studiujących psychologię wciąż dynamicznie wzrasta – w tej chwili to ponad 82 tys. osób. Jeszcze w 2019 r. było ich znacznie mniej – ok. 34 tys. (przyrost o 142 proc.). W porównaniu do ubiegłego roku akademickiego, w roku 2024/2025 na studiach psychologicznych kształciło się o ok. 9,5 tys. osób więcej.

W roku akademickim 2024/2025 kierunek psychologia pojawił się na 9 kolejnych uczelniach. Uczelnie te wprowadziły 14 nowych ofert studiów psychologicznych, wszystkie o profilu praktycznym. Oznacza to, że aż 82 uczelnie mają prawo do kształcenia przyszłych psychologów. Zdecydowana większość z nich to zawodowe uczelnie niepubliczne i ta przewaga rośnie z roku na rok.

Jeszcze do 2022 r. na profilu praktycznym kształciło się mniej studentów niż na profilu ogólnoakademickim. W 2023 r. trend się odwrócił. „Za tą zmianą kryje się jednak niebezpieczeństwo obniżenia jakości kształcenia. Profil praktyczny oferują przede wszystkim uczelnie zawodowe (a nie akademickie), które nie muszą poddawać się ewaluacji działalności naukowej i zwykle tego nie robią. Niepubliczne uczelnie zawodowe przejmują więc rynek kształcenia psychologicznego. To z kolei rodzi pytania, czy studenci kształcący się na tych uczelniach zdobywają wiedzę na temat oddziaływań psychologicznych o potwierdzonej skuteczności” - zaznaczyły autorki raportu.

Coraz więcej uczelni chce otwierać psychologię, ale jak wynika z danych raportu nie zawsze są do tego odpowiednio przygotowane. Raport został uzupełniony o opinie Polskiej Komisji Akredytacyjnej (PKA) wydawane w sprawie spełnienia warunków prowadzenia studiów na kierunku psychologia. W latach 2019-2025 PKA wydała 134 opinie, z czego ponad 60 proc. wniosków oceniono negatywnie. Najwięcej wniosków złożyły niepubliczne uczelnie zawodowe (58 proc.) i to w tej grupie wniosków był najwyższy odsetek opinii negatywnych (68 proc.). Mimo negatywnej opinii PKA, ministerstwo nauki może wydać zgodę na utworzenie kierunku, co niejednokrotnie miało miejsce.

Badaczki z USWPS i UJ podkreśliły w raporcie potrzebę wprowadzenia spójnego modelu kształcenia przyszłych psychologów, a przede wszystkim standardów. Uwzględnione w raporcie analizy pokazały, że procentowy udział psychologicznych efektów uczenia się w obecnie realizowanych programach studiów waha się od 37 do 100 proc. To może powodować, jak wskazują autorki, że absolwenci tego samego kierunku studiów na różnych uczelniach mogą znacząco różnić się pod względem kompetencji, wiedzy i umiejętności. Niezbędne jest ponadto zawarcie w nowej ustawie o zawodzie psychologa jasnych kryteriów dostępu do zawodu, a wykształcenie jest tylko jednym z nich. Autorki proponują również, by wzmocnić rolę PKA w kontroli jakości nowych programów studiów, a także rozważyć wprowadzenie egzaminu państwowego jako dodatkowego mechanizmu weryfikacji kompetencji.

„Tylko w ciągu jednego roku liczba studentów psychologii wzrosła o blisko 10 tysięcy. Za kilka lat ci młodzi ludzie będą pracować z dziećmi, pacjentami, korporacjami, rodzinami w kryzysie – wezmą na siebie odpowiedzialność za zdrowie psychiczne tysięcy osób. Pytanie brzmi: czy będą do tego właściwie przygotowani? Dane z naszego raportu to wyraźny sygnał ostrzegawczy – jeśli nie zadbamy o jakość kształcenia już teraz, za popularność psychologii możemy wkrótce zapłacić spadkiem jakości świadczonych usług. Nie możemy na to pozwolić, by tę cenę poniosło nasze społeczeństwo” – skomentowała dr hab. Aleksandra Gruszka-Gosiewska, prof. UJ.(PAP)

ekr/ agt/