GLObal solar Wind Structure (GLOWS) jest fotometrem, którego głównym celem jest zbadanie trójwymiarowej struktury wiatru słonecznego oraz jej ewolucji w ciągu cyklu słonecznego. Pracowali nad nim naukowcy i inżynierowie Centrum Badań Kosmicznych PAN (CBK PAN). To jeden z 10 przyrządów, które zabierze w kosmos należąca do NASA sonda: Interstellar Mapping and Acceleration Probe (IMAP).

W sierpniu 2024 roku GLOWS trafił do Laboratorium Fizyki Stosowanej Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa (APL). Chodzi o mieszczące się w Maryland (USA) centrum badawcze, służące jako zasób techniczny dla Departamentu Obrony, NASA i innych agencji rządowych - podano w komunikacie CBK PAN przekazanym PAP.

"Niemal do ostatniego dnia przed wysyłką prowadziliśmy dodatkowe testy. Była to tak naprawdę dodatkowa, miesięczna kampania testów termicznych, wibracyjnych, elektromagnetycznych i funkcjonalnych GLOWSA. Najważniejsze testy były prowadzone w clean roomie w komorze termiczno-próżniowej CBK PAN" - powiedział dr hab. profesor CBK PAN i szef Zespołu GLOWS Maciej Bzowski, cytowany w komunikacie.

Kiedy trafił do USA, instrument został dodatkowo przetestowany w clean roomie APL, a następnie - zintegrowany z samą sondą IMAP, po czym ponownie przetestowany. Ze strony polskiej w integracji i testach brali udział główny inżynier GLOWS dr inż. Roman Wawrzaszek oraz główny elektronik GLOWS mgr inż. Kamil Jasiński.

Obecnie start misji IMAP jest planowany na drugą połowę września 2025 roku. Pierwsze uruchomienie satelity zaplanowane jest już kilka dni po starcie. Potem ma nastąpić faza uruchomienia programu technicznego, po czym faza uruchomienia przyrządów naukowych misji, jednego po drugim.

"Po uruchomieniu wszystkich instrumentów w kolejnych tygodniach będziemy musieli nauczyć się optymalnie eksploatować całe obserwatorium, co potrwa kilka miesięcy. Faza naukowa misji, czyli przejście do obserwacji do analizy naukowej, rozpocznie się prawdopodobnie na przełomie 2025 i 2026 roku i potrwa przynajmniej dwa lata" – wyjaśnił dr Bzowski.

Dodał, że po tym okresie, jeśli wszystkie instrumenty będą sprawne, misja może zostać przedłużona. "Bardzo na to liczymy, bo optymalne wykorzystanie potencjału badawczego GLOWS wymaga przeprowadzenia obserwacji przez cały 11-letni cykl aktywności słonecznej" - przyznał.

Obserwacje GLOWS-a pozwolą na dokładniejsze zbadanie rozkładu międzygwiazdowego wodoru neutralnego (ISN H) oraz ciśnienia promieniowania, które działa na atomy wodoru w heliosferze.

GLOWS będzie obserwował poświatę wodorową, która powstaje, gdy neutralne atomy wodoru są pobudzane do świecenia poprzez intensywne promieniowanie słoneczne w linii Lyman-α (długość fali 121,56 nm). Atomy wodoru pochłaniają fotony Lyman-α, aby potem wypromieniować je w losowym kierunku. Te ponownie wyemitowane fotony tworzą poświatę wodorową, którą GLOWS będzie obserwować. Natężenie poświaty obserwowanej w okolicy Ziemi waha się w granicach 300-1000 Rayleigh w zależności od pozycji obserwatora i fazy cyklu słonecznego.

Od strony naukowej misją IMAP zarządza profesor Uniwersytetu Princeton, David J. McComas. Kieruje on zespołem 25 instytucji partnerskich. Laboratorium Fizyki Stosowanej Johnsa Hopkinsa w Laurel w stanie Maryland zarządza rozwojem misji i buduje statek kosmiczny IMAP. Obsługa misji i centrum danych jest zlokalizowane w Laboratory for Atmospheric and Solar Physics (LASP) University of Boulder w Colorado. Poza wymienionymi instytucjami w misji biorą udział m.in. University of New Hampshire, Southwest Research Institute i Los Alamos National Laboratory z USA oraz Imperial College z Wielkiej Brytanii.

Realizacja eksperymentu GLOWS w ramach misji kosmicznej NASA Interstellar Mapping and Acceleration Probe (IMAP) jest finansowana ze środków budżetu państwa na mocy porozumienia zawartego między resortem nauki a NASA.

Jak przypomniano w komunikacie, na obudowie instrumentu zostało wygrawerowane nazwisko Pawła Orepuka, zwycięzcy ubiegłorocznej aukcji CBK PAN na rzecz Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy oraz charakterystyczne serduszko WOŚP. (PAP)

agt/ zan/