Wprowadzona w 2019 r. reforma szkolnictwa wyższego zmieniła sposób kształcenia osób zabiegających o doktorat. Obowiązujące wcześniej studia doktoranckie (studia trzeciego stopnia) zastąpiono kształceniem doktorantów w szkołach doktorskich. Szkołę doktorską mogą prowadzić jedynie podmioty prowadzące badania naukowe na odpowiednio wysokim poziomie (kategoria co najmniej B+). A w dodatku wszyscy uczestnicy tych nowych szkół doktorskich otrzymują stypendium.

Teraz dane dotyczące doktorantów udało się przeanalizować za sprawą Ogólnopolskiego systemu monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych (ELA). "Dane z systemu ELA po raz pierwszy pozwalają porównać efekty kształcenia na studiach doktoranckich i w szkołach doktorskich" - podkreśla dr hab. Mikołaj Jasiński, ekspert Ośrodka Przetwarzania Informacji PIB. Tłumaczy, że choć tempo zdobywania stopnia doktora jest podobne, to zmniejszyła się skłonność doktorantów do porzucania doktoratu. "Pojawiły się też różnice w aktywności zawodowej doktorantek i doktorantów i w skłonności do porzucania kształcenia" - ocenia.

W informacji OPI PIB napisano, że reforma przyczyniła się do zmniejszenia odsetka doktorantów porzucających kształcenie, zwłaszcza w pierwszych latach programu. Jak wynika z raportu systemu ELA, dynamika porzucania kształcenia na studiach doktoranckich była bardziej równomierna, podczas gdy w szkołach doktorskich rezygnacje koncentrują się głównie w czwartym roku nauki.

"Wprowadzenie szkół doktorskich zmniejszyło odsetek rezygnacji z kształcenia, szczególnie w pierwszych latach. To dowód, że stabilne wsparcie finansowe odgrywa kluczową rolę w edukacji na najwyższym poziomie" – komentuje dr Marek Bożykowski z OPI PIB cytowany w komunikacie swojej instytucji.

Ogólny odsetek doktorantów uzyskujących stopień naukowy w ciągu 4 lat pozostał na podobnym poziomie, ale różnice są widoczne pomiędzy dziedziny nauki. Najwyższy odsetek ukończonych w terminie szkół doktorskich odnotowano w naukach rolniczych, teologicznych i sztuki, natomiast w naukach humanistycznych i społecznych tempo jest wyraźnie niższe.

"Nowy model kształcenia stawia na jakość, a nie ilość. Stypendia dla wszystkich doktorantów oraz lepsze dopasowanie programów do potrzeb badawczych przyczyniają się do lepszych wyników i większej motywacji" – zauważa cytowana w informacji dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH, ekspertka OPI PIB.

Eksperci zauważają, że wprowadzenie powszechnych stypendiów zmniejszyło potrzebę intensywnej pracy zawodowej podczas kształcenia. Doktoranci szkół doktorskich spędzają mniej czasu na pracy zarobkowej w porównaniu z osobami na studiach doktoranckich. Najmniej pracują doktoranci nauk ścisłych i przyrodniczych, a najbardziej aktywni zawodowo pozostają doktoranci z dziedzin nauk medycznych oraz teologicznych.

System ELA został stworzony i jest prowadzony przez OPI PIB na zlecenie resortu nauki. Bazuje on na zbierającym dane m.in. o uczelniach systemie POL-on oraz ZUS Wszystkie dane przetwarzane przez system są zanonimizowane, a ELA pozwala zapoznać się m.in. z zarobkami po poszczególnych kierunkach studiów. www.ela.nauka.gov.pl.

Nauka w Polsce

lt/ zan/