Dyrektor Instytutu de Republica prof. Andrzej Przyłębski powiedział, że nagroda przyznawana najlepszym naukowcom powstała w wyniku przekonania, że w Polsce brakuje nagród honorujących osiągnięcia naukowe. „Artyści, aktorzy i pisarze są wręcz rozpieszczani liczbą nagród o które mogą się ubiegać. Najwyższy czas zatroszczyć się o naukowców. Instytut de Republica chce do tego celu wnieść swój ważny wkład” – powiedział. Dodał, że na tle innych nagród przyznawanych badaczom nagroda IDR jest przyznawana wyłącznie w kategoriach społecznych i humanistycznych. Przy okazji swojego wystąpienia prof. Przyłębski wymienił również inne najważniejsze kierunki badań działalności IDR w ciągu minionych niemal trzech lat, między innymi publikacje naukowe, konferencje naukowe i wystawy.

Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Marek Kuchciński powiedział, że przyznawane przez IDR nagrody są formą docenienia tych „ludzi nauki, którzy starają się zachęcać do spojrzenia na świat i zrozumienia go”. Dodał, że nagrody są również dowodem na to, że we współczesnym świecie ranga nauk społecznych i humanistycznych nie spada i nie stoją one na przegranej pozycji wobec nauk ścisłych. „Wszystko bowiem zaczyna się od człowieka. To człowiek w naszym systemie wartości jest centrum” – podkreślił.

Wyróżnienia zostały wręczone w czterech kategoriach: nauki humanistyczne, nauki społeczne, za całokształt dorobku naukowego oraz za działalność na międzynarodowej arenie naukowej.

W dziedzinie nauk humanistycznych przyznano dwie nagrody ex aequo. Za badania orientalistyczne w dziedzinach: buddologii, indologii, sanskrytu buddyjskiego i historii buddyzmu na Dalekim Wschodzie wyróżniono dr hab. Katarzynę Marciniak z Uniwersytetu Warszawskiego. Drugim laureatem w tej kategorii został historyk filozofii polskiej i rosyjskiej, teologii biblijnej, filozofii religii, znawca polskiego romantyzmu dr Tomasz Herbich.

Za osiągnięcia w dziedzinie nauk społecznych nagrodę otrzymała dr hab. Joanna Smogorzewska z Wydziału Pedagogicznego UW, badaczka rozwoju intelektualnego we wczesnym dzieciństwie.

Laureatem nagrody za osiągnięcia w działalności międzynarodowej został dr Leszek Gardela, archeolog wczesnego średniowiecza, badacz wierzeń przedchrześcijańskich oraz stosunków między ludnością skandynawską i słowiańską, autor monografii „Scandinavian Amulets in Viking Age Poland”, „(Magic) Staffs in the Viking Age”, „Magia, kobiety i śmierć w świecie wikingów” i ponad stu pięćdziesięciu artykułów opublikowanych w czasopismach naukowych i pracach zbiorowych.

Instytut de Republica przyznał także dwie nagrody za całokształt twórczości w dziedzinach nauk humanistycznych i społecznych. „Kapituła wybrała najwybitniejszego żyjącego polskiego historyka” – powiedział dr hab. Richard Butterwick-Pawlikowski uzasadniając nagrodę dla profesora Andrzeja Nowaka. Podkreślił, że laureat jest nie tylko badaczem kluczowych zagadnień z dziejów historii politycznej i historii idei, ale również wybitnym popularyzatorem historii, który dociera do szerokiego kręgu czytelników. „Znawcy podziwiają w pracach Andrzeja Nowaka wybitne rzemiosło historyka, a także dotykanie głębszego poziomu refleksji. Swobodnie porusza się na pograniczu filozofii, literatury i stosunków międzynarodowych” – zauważył. Dodał, że w dziełach Nowaka widoczna jest także fascynacja laureata „polską tradycją republikańską wywodzącą się z antyku” a laureat służy Polsce „pro bono Reipublicae”.

Do słów Butterwicka-Pawlikowskiego nawiązał prof. Andrzej Nowak. Dziękując za nagrodę przypomniał, że w tym roku przypada osiemsetna rocznica śmierci biskupa Wincentego Kadłubka. „To jest mistrz wszystkich tych, którzy zajmują się historią Polski i Rzeczpospolitą mają w swoim sercu. To on napisał, że Rzeczpospolita jest matką jej obywateli i że ich przemyślnością i dzielnością nie da się pożreć żadnemu samożercy” – powiedział. Dodał, że Instytutowi de Republica życzy, aby pełnił misję sprzeciwiania się „samożercom”.

Drugą nagrodę za całokształt twórczości odebrał socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego dr hab. Krzysztof Kosela, specjalista metodologii badań społecznych, badacz socjologii religii i młodzieży. Dziękując za nagrodę powiedział, że jest to podsumowanie prawie 50 lat prowadzonych przez niego badań.

Wszyscy laureaci otrzymali statuetkę zaprojektowaną przez Macieja Zychowicza oraz nagrody pieniężne. Każda z nagrodzonych osób będzie miała możliwość wydania własnej publikacji w Wydawnictwie Instytutu De Republica w ciągu dwóch lat od otrzymania nagrody. Wyróżnienia przyznaje kapituła pod przewodnictwem prof. Genowefy Grabowskiej. W tegorocznej rywalizacji wzięło udział 70 badaczy.

Instytut De Republica został powołany na mocy zarządzenia nr 12 Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2021 r. Głównym celem jego działalności jest promocja i popularyzacja polskiej nauki w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych, wytworzenie mechanizmów i kapitału społecznego, który organizowałby się wokół idei państwowości oraz uwolnienie potencjału polskiej nauki w tych obszarach.(PAP)

Michał Szukała

szuk/ pat/