Oprócz rozdzierającego bólu powodowanego przez uciskający drogi moczowe kamień i wzrost ciśnienia zalegającego moczu, kamica moczowa ma również związek z przewlekłą chorobą nerek, osteoporozą i chorobami układu krążenia. Osoba, w której nerce raz pojawił się kamień moczowy, ma 30 proc. szans na kolejny kamień w ciągu pięciu lat.

Lekarze często przepisują pacjentom z kamicą nerkową zmiany w diecie, mające zapobiec kolejnym bolesnym epizodom.

Jednak niewiele badań dotyczyło zmian w diecie u osób, którzy mają jeden incydent tworzenia się kamieni nerkowych - w porównaniu z osobami, którzy mają nawracające incydenty.

Aby dokładnie zbadać wpływ zmian w diecie, naukowcy z Mayo Clinic zaprojektowali prospektywne badanie. 411 pacjentów, u których po raz pierwszy wystąpiły objawowe kamienie nerkowe, oraz grupa kontrolna, składająca się z 384 osób, otrzymali kwestionariusze dotyczące diety. Wszyscy uczestnicy byli obserwowani w Mayo Clinic w Rochester i Mayo Clinic na Florydzie w latach 2009-2018.

Jak wykazała analiza danych, niższe spożycie wapnia i potasu w diecie, a także mniejsze spożycie płynów, kofeiny i fitynianów, są związane z większym prawdopodobieństwem wystąpienia pierwszego epizodu objawowej kamicy nerkowej.

Spośród pacjentów, u których po raz pierwszy pojawiły się kamienie, 73 doświadczyło nawrotu kamieni w ciągu 4,1 roku obserwacji (mediana). Jak wykazała dalsza analiza, niższy poziom wapnia i potasu w diecie sugerował, że może nastąpić nawrót choroby.

„Te odkrycia dietetyczne mogą mieć szczególne znaczenie, ponieważ zalecenia dotyczące zapobiegania kamieniom nerkowym opierały się głównie na czynnikach żywieniowych, związanych z powstawaniem kamieni po raz pierwszy, a nie nawracającymi” – zastrzega dr Andrew Rule, nefrolog Mayo Clinic i starszy autor badania. - „Pacjenci prawdopodobnie nie zmodyfikują diety, aby zapobiec występowaniu kamieni nerkowych, ale są bardziej skłonni to zrobić, jeśli może to pomóc w zapobieganiu nawrotom”.

Badanie wykazało, że tworzenie się kamieni po raz pierwszy związane jest ze spożyciem płynów poniżej 3400 mililitrów dziennie (około dziewięciu szklanek), podobnie jak spożycie kofeiny i fitynianów Mające swoje zdrowotne wady i zalety fityniany obecne są głównie w roślinach strączkowych, nasionach zbóż, pestkach i orzechach. W dzienne spożycie płynów wliczone zostały pokarmy takie, jak owoce i warzywa.

Niskie spożycie płynów i kofeiny może skutkować małą objętością i zwiększonym stężeniem moczu, przyczyniając się do tworzenia kamieni. Fitynian jest związkiem przeciwutleniającym, obecnym w pełnych ziarnach, orzechach i innych produktach spożywczych, który może prowadzić do zwiększonego wchłaniania wapnia i wydalania go z moczem.

„Zmiana diety w celu zapobiegania kamieniom nerkowym może być bardzo trudna” – wskazał dr Rule. „Zatem znajomość czynników żywieniowych, które są najważniejsze w zapobieganiu nawrotom kamieni nerkowych, może dać pacjentom i lekarzom wiedzę, co należy traktować priorytetowo”.

Jak zaznaczył dr Api Chewcharat, pierwszy autor artykułu i pracownik naukowy Mayo Clinic w czasie badania, niski poziom wapnia i potasu w diecie był ważniejszym czynnikiem pozwalającym na przewidywanie dalszych losów pacjenta (predyktorem), niż przyjmowanie płynów nawracających kamicy nerkowej. „Nie oznacza to, że wysokie spożycie płynów nie jest ważne. Po prostu nie znaleźliśmy korzyści ze zwiększenia spożycia płynów wśród pacjentów z historią powstawania kamieni nerkowych” - komentuje.

Z badania wynika, że diety z dziennym spożyciem rzędu 1200 miligramów wapnia mogą pomóc w zapobieganiu pierwszemu epizodowi kamicy nerkowej, jak i nawrotom. To dzienne spożycie jest zgodne z dziennymi zaleceniami żywieniowymi Departamentu Rolnictwa USA.

Chociaż zalecane jest również wyższe spożycie potasu, USDA nie zaleca poziomu codziennego spożycia potasu. Badanie również nie zaleca konkretnego poziomu spożycia.

Jak wyjaśnia dr Chewcharat, pacjenci powinni dodawać do swojej diety więcej owoców i warzyw o wysokiej zawartości wapnia i potasu. Owoce bogate w potas to na przykład banany, pomarańcze, grejpfruty, melony i morele. Warzywa - pomidory, ziemniaki, groszek, ogórki i cukinia, a także grzyby. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ zan/