Ciekawych pytań jest wiele: dlaczego mięśnie słuchają rozkazów mózgu - i jakimi drogami rozkazy te biegną? Dlaczego móżdżek móżdżkowi nierówny? Dlaczego głowa sowy jest asymetryczna? Jak sępy dzielą łupy? I dlaczego niektóre ssaki mogą nas rozumieć, a rekin nie odczuwa litości? - To tylko próbka kwestii, z jakimi zmierzyli się autorzy książki "Mózg, zmysły i odczytywanie świata. Eseje anatomiczne o ptakach i ssakach".

Czytelnik znajdzie w niej kompilację klasycznej wiedzy anatomicznej, jakiej uczą się choćby studenci weterynarii, zootechniki czy biologii - z treściami zaczerpniętymi z przełomowych - albo po prostu ciekawych - publikacji naukowych.

Autorzy - Marcin Komosa, Katarzyna Serwańska-Leja i Hieronim Frąckowiak - to doświadczeni nauczyciele akademiccy i aktywni badacze, którzy skomplikowane zagadnienia naukowe łączą z praktycznym podejście do zwierząt. W książce przedstawiają klasyczną wiedzę, ale i własne obserwacje, przemyślenia czy dygresje. "Mamy nadzieję, że taka konwencja pozwoli na wejście w świat naukowy tym odbiorcom, którzy nie są zawodowo związani z nauką, a nie wystarcza im już jednak zwykła obserwacja zwierząt. Jest to o tyle istotne zwłaszcza w dzisiejszych czasach, gdy kontakt z przyrodą staje się dla wielu ludzi niezbędną odskocznią od codzienności. Książka ta z tego powodu może być przydatna obserwatorom ptaków, miłośnikom psów, kotów, koni, jak również ssaków dzikich, a nawet egzotycznych" - piszą we wstępie.

Przyznają też, że pisząc tę książkę chcieli przywrócić studentom nauk przyrodniczych entuzjazm związany z poznawaniem biologii, który niestety często znika "po zetknięciu się z sucho napisanymi podręcznikami lub zapatrzeniem się w czekającą ich karierę zawodową".

Dlatego - sugerują - książka może pełnić rolę podręcznika uzupełniającego, zwłaszcza podczas studiowania anatomii kręgowców, szczególnie ptaków i ssaków. Autorzy chcieli też - jak zaznaczają - przybliżyć neuroanatomię i kwestie z nią związane fachowcom pracującym ze zwierzętami, np. behawiorystom. Ornitolodzy znajdą tam z kolei opisy budowy anatomicznej mózgowia i opisy działania zmysłów ptaków.

Z drugiej strony treści z badań są tam przedstawione w sposób przystępny, a miejscami zamieniają się w fascynująca opowieść, bo nie tylko o mózgowiu i zmysłach jest ta książka. Autorzy umiejscawiają zwierzęta w otaczającym je świecie, ukazują ich percepcję i różne sposoby funkcjonowania. Kompilują informacje z badań, aby lepiej wyjaśnić sposób funkcjonowania zwierząt w środowisku, np. rolę wzroku i węchu (owszem!) w nawigacji gołębi. "Odsłanianie różnych tajemnic jest tym bardziej ciekawe, że ptaki i ssaki są naprawdę fascynująco odmienne w swej morfologii i mają nierzadko zupełnie inne pomysły na życie" - piszą.

Atutem książki jest bogactwo ilustracji, schematów i zdjęć. Kto czegoś nie doczytał - może na własne oczy przekonać się, jak "od wewnątrz" wyglądają zwierzęta. Znajdziemy tam przekrój przez mózgowie lisa, gałkę oczna ptaka czy konia. Albo różnice pomiędzy kręgosłupami konia, rysia i zająca. Często są to zdjęcia prawdziwych preparatów, robione przez autorów podczas ich własnych analiz, zgodnie z maksymą mówiącą, że "anatomia przemawia obrazem". Są też klasyczne zdjęcia, ilustrujące opisane eksperymenty i zjawiska.

Ćwierć tysiąca stron (w formacie A4) książki "Mózg, zmysły i odczytywanie świata" jest gęste od faktów i informacji. Szczególnie zainteresowanych pogłębieniem wiedzy każdy rozdział odsyła dodatkowo do solidnej listy bibliografii. 

zan/