Społeczny "jet lag" obserwatorów ptaków

O tym, jak wczesne wstawanie w weekendy wpływa na obserwatorów ptaków postanowili sprawdzić naukowcy z Uniwersytetu w Tybindze (Niemcy) i Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Zapytali oni ponad 2400 niemieckich obserwatorów ptaków o wzorzec ich snu. Okazało się, że "ptasiarze" wstają w wolne od pracy dni o kwadrans wcześniej, niż w dni robocze. Osoby, które nie obserwują przyrody, przeciwnie - śpią w weekendy około pół godziny dłużej, niż w tygodniu. Różnica wynosi zatem 45 minut.

To, zdaniem komentatorów badania, przypomina podróż samolotem i szybką zmianę stref czasowych, znaną jako "jet lag". Weekendowe czy świąteczne różnice w ilości snu badacze określili jako społeczny "jet lag". Jego głównymi objawami są: ogólne poczucie zmęczenia, utrata apetytu, kłopoty z koncentracją i pamięcią, niezdarność i ogólny brak energii. Naukowcy znają te objawy z autopsji, ponieważ sami pozwalają sobie na "niezdrowe zachowania".

„Sami jesteśmy nie tylko badaczami, ale i hobbistycznie obserwujemy ptaki, wiec chcieliśmy przyjrzeć się, jak wpływa to na nasz komfort snu” – podkreśla prof. Christoph Randler z Tybingi, badacz chronotypów i główny autor badań opublikowanych w międzynarodowym czasopiśmie Journal of Sleep Research.

Dodaje, że wśród fascynatów są zarówno osoby o chronotypie sowy – preferujące nocny tryb życia, jak i skowronki - "ranne ptaszki". Te pierwsze, jeśli wstają dużo wcześniej, nie są wyspane. Tymczasem, jak podkreśla, komfort snu to podstawa zdrowego trybu życia.

Naukowcy zwracają uwagę na problem, jednak podkreślają, jak istotne jest dla nich hobby wymagające wstawania przed świtem. Jak tłumaczą, wiele ptaków to gatunki o wczesnoporannej aktywności, a chęć ich zobaczenia i posłuchania bywa olbrzymia.

„Wiadomo, jak jest, nawet zajmując się zawodowo biologią nie zawsze w zwykłe dni mamy na to czas, a cóż dopiero mają zrobić miłośnicy ptaków zajmujący się zawodowo inną działalnością? Ptasiarstwo to prawdziwie demokratyczne hobby dla wszystkich: nauczycielek, lekarek, ślusarzy, księży i policjantów, więc im pozostają weekendy” – mówi prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, współautor badań.

Przypuszcza, że inne rodzaje hobby - takie jak żeglarstwo, chodzenie po górach czy jogging - też mogą zmieniać aktywność snu i powodować społeczny "jet lag".

Artykuł źródłowy: "Negative social jetlag –Special consideration of leisure activities and evidence from birdwatchers" można przeczytać tutaj: https://doi.org/10.1111/jsr.13372

PAP - Nauka w Polsce

kol/ ekr/