Trzon kolekcji obejmuje 29 szat islamskich pochodzących z XIX i początku XX wieku. Są to jedwabne, haftowane złotem kaftany, spódnica, bolerko, szale, szarawary (bufiaste spodnie), tuniki o bogatej dekoracji i precyzyjnej formie wykonania.

„To jedyny tak cenny i unikalny z naukowego i ekspozycyjnego punktu widzenia zbiór zabytków sztuki wschodniej na terenie Polski” – wyjaśnia PAP dr Krzysztof Babraj, kierownik działu Archeologii Śródziemnomorskiej i Starożytnych Cywilizacji Amerykańskich Muzeum Archeologicznego w Krakowie.

Dlatego muzealnicy postanowili szczególnie zadbać o zabytki – wieloletni projekt ich konserwacji ruszył w 2010 roku. W ramach pierwszego etapu odrestaurowano 5 tkanin, w następnych latach do 2015 r. zakonserwowano w sumie 15 tkanin. Obecnie muzealnicy czekają na decyzję Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie dalszego finansowania przedsięwzięcia. Głównym celem projektu jest nie tylko konserwacja, ale również powstrzymanie degradacji zbioru tkanin i zdecydowana poprawa warunków jego przechowywania.

„W zabytkowych tkaninach zaszły zmiany fizykochemiczne, które spowodowały znaczne ich osłabienie. Cała struktura tkanin jest osłabiona. Widoczne są powierzchniowe przetarcia, zaplamienia, odbarwienia i deformacje. Szkodliwy dla tkanin jest zarówno nadmiar, jak i niedostatek wilgotności, a zwłaszcza nagłe jej wahania” – opowiada dr Babraj.

Każdy z zabytków zakwalifikowanych do konserwacji podlega wielu skomplikowanym zabiegom – począwszy od dezynfekcji, poprzez badania stopnia degradacji włókien,

odczyszczania tkaniny, aż po zabezpieczenie uszkodzonych fragmentów lub całej powierzchni w zależności od stopnia zniszczenia. Część tkanin przygotowana jest do dalszego przechowywania, a inne – do ekspozycji.

Historia zbioru sięga II wojny światowej. Jego twórcą był Jarosław Sagan, przedwojenny kustosz Muzeum w Truskawcu, który wstąpił w szeregi formującej się przy armii francuskiej Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich pod dowództwem gen. Stanisława Kopańskiego. Sagan stworzył tzw. Muzeum Polowe 2, na które złożyły się pozyskane w czasie pobytu na Bliskim Wschodzie, w tym w Egipcie, zabytki, zarówno z epoki faraońskiej, jak i nowożytnej.

„Podczas pobytu w Syrii i Palestynie, oczarowany bogactwem starożytnych kultur, zaczął gromadzić zabytki archeologiczne. Zbiory te ginęły w zawierusze wojennej co najmniej dwukrotnie. Raz nawet, gdy ciężko ranny Sagan leżał w szpitalu w Aleksandrii. Ale niepohamowana pasja pana Jarosława kazała mu za każdym razem zaczynać wszystko od początku. Wielokrotnie wraz z kolegami w popłochu, pod ogniem nieprzyjaciela, pakowali i przenosili skrzynie, chcąc ochronić cenne przedmioty przed zniszczeniem” – opowiada dr Babraj.

W 1947 Sagan zdecydował się płynąć wraz z transportem wojska do Anglii. Stamtąd w rok później powrócił do Polski, wioząc ze sobą 148 skrzyń z kilkoma tysiącami eksponatów. Obecnie konserwowany w Muzeum Archeologicznym w Krakowie zbiór tkanin pochodzi ze wspomnianej powyżej kolekcji.

Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Kairze wspiera projekt konserwacji tkanin i podpisała z Muzeum Archeologicznym w Krakowie umowę o współpracy. Szczegółowe informacje o działaniu znajdują się na stronie Ambasady.

szz/ mrt/