Narodowe Centrum Nauki (NCN) to agencja wykonawcza powołana do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych. Początki istnienia krakowskiej instytucji przypadają na maj 2010 roku. Marszałek Sejmu Bronisław Komorowski podpisał wówczas ustawę o Narodowym Centrum Nauki, która weszła w życie 1 października tego samego roku. Już w grudniu 2010 r. po raz pierwszy zebrała się Rada NCN. Oficjalne rozpoczęcie działalności Centrum miało miejsce 4 marca 2011 r.

"Od tego czasu NCN uruchomiło 11 rodzajów konkursów dostosowanych do potrzeb naukowców na różnych etapach kariery, a dzięki współpracy z zagranicznymi instytucjami przeprowadziło również liczne konkursy międzynarodowe, w znacznym stopniu przyczyniając się do rozwoju polskiej nauki. Łączna kwota przyznanych środków to ponad 4 miliardy złotych" - informuje w przesłanym PAP komunikacie NCN.

Narodowe Centrum Nauki ogłaszało swoje konkursy już 20 razy – kolejne edycje uruchamiane są co kwartał. W ofercie Centrum znalazły się propozycje skierowane do badaczy początkujących i doświadczonych, umożliwiające wyjazdy zagraniczne oraz przyjazdy naukowców do Polski, pozwalające na tworzenie zespołów badawczych oraz indywidualnych programów stażowych, skupione na jednej dziedzinie nauki oraz międzydziedzinowe, a także zorientowane na praktyczne wykorzystanie wyników badań podstawowych. "Oprócz tego we współpracy z instytucjami naukowymi z całego świata uruchomiono 22 konkursy międzynarodowe, dotyczące m.in. urbanistyki, chorób zakaźnych, astrofizyki czy technologii komunikacyjnych" - czytamy w komunikacie NCN.

Jak wykazują statystyki NCN: 47 proc. ogółu wniosków w konkursach rozstrzygniętych w 2015 r. stanowiły te złożone przez osoby poniżej 35. roku życia. W misję wspierania młodych naukowców wpisuje się również ustanowiona w 2013 r. Nagroda NCN, przyznawana przez Radę NCN wybitnym uczonym, którzy nie ukończyli 40. roku życia. Wynoszące 50 tys. złotych wyróżnienie ufundowały przedsiębiorstwa zaangażowane we wspieranie polskiej nauki.

"Mimo sukcesów pierwszych pięciu lat działalności przed nami wciąż dużo wyzwań. Chcemy w jeszcze większym stopniu wspierać światowe standardy w polskiej nauce, promując wysoki, uznany międzynarodowo poziom badań oraz mobilność polskich naukowców” – zapowiada dyrektor NCN prof. Zbigniew Błocki.

Piątą rocznicę działalności NCN będzie świętował dokładnie 4 marca 2016 roku. Obchody jubileuszu otworzy sympozjum "Best practices in supporting outstanding scientists and helping them successfully apply for ERC grants”, które odbędzie się w Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wydarzenie jest skierowane do: naukowców prowadzących badania podstawowe w polskich instytucjach, kadry zarządzającej polskich ośrodków badawczych oraz przedstawicieli europejskich agencji finansujących naukę. Głównym tematem sympozjum będą sposoby wspierania wybitnych naukowców, ze szczególnym uwzględnieniem pomocy w skutecznym ubieganiu się o finansowanie w ramach programów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (European Research Council - ERC). Dyskusję uzupełnią doświadczenia przedstawicieli agencji finansujących badania z państw europejskich, którym udało się doprowadzić do wzrostu wskaźnika sukcesu w konkursach ERC. Współorganizatorem sympozjum jest ERC.

Drugim punktem programu będzie gala jubileuszowa, która odbędzie się w Teatrze im. Juliusza Słowackiego. Podczas uroczystości o początkach Centrum, jego wpływie na stan polskiej nauki, a także o planach na kolejne lata opowiedzą dyrektor NCN - prof. Zbigniew Błocki oraz przewodniczący Rady NCN - prof. Michał Karoński. W sprawie działalności krakowskiej instytucji zabiorą głos również wicepremier i minister nauki i szkolnictwa wyższego - Jarosław Gowin oraz przewodniczący ERC - prof. Jean-Pierre Bourguingnon. Goście wydarzenia będą mogli zapoznać się z informacjami o wybranych projektach badawczych, prowadzonych przez wybitnych polskich naukowców, które zrealizowano dzięki wsparciu finansowemu Centrum, a także wysłuchać okolicznościowego koncertu Big Bandu Akademii Muzycznej w Krakowie.

Inspiracją przy tworzeniu NCN był polski Komitet Badań Naukowych - działający w latach 1991-2005, a także zagraniczne agencje grantowe, takie jak Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERC) oraz amerykańska Narodowa Fundacja Nauki (NSF). Pierwszym dyrektorem mianowano prof. Andrzeja Jajszczyka, a po czterech latach jego obowiązki podjął prof. Zbigniew Błocki. Radzie Narodowego Centrum Nauki – organowi składającemu się z dwudziestu czterech wybitnych naukowców powołanych przez ministra nauki – przewodniczy prof. Michał Karoński.

Nad obchodami jubileuszu pięciolecia działalności Narodowego Centrum Nauki honorowy patronat sprawuje Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jednym z patronów medialnych wydarzenia jest serwis Nauka w Polsce - Polskiej Agencji Prasowej.

PAP - Nauka w Polsce

ekr/ mrt/