Jednym z klasycznych komponentów perfum jest olejek różany. Róże uprawiane są na wielką skalę w Bułgarii (70 procent produkcji światowej), Iranie, Maroku czy Turcji, ich kwiaty zbiera się ręcznie i destyluje z nich olejek (kilogram olejku jest uzyskiwany z kilku ton kwiatów). Cena i jakość olejku podlegają z roku na rok znacznym wahaniom – wpływają na to klęski żywiołowe, sytuacja na rynku pracy, choroby roślin czy po prostu nieurodzaj.

Perfumiarze mogą zastąpić olejek różany mieszaniną czterech czy pięciu jego najważniejszych składników, uzyskanych na drodze syntezy. Jednak na zapach prawdziwej róży składają się setki związków chemicznych i sztuczny rezultat jest zbyt mało subtelny jak na wyrafinowane perfumy.

Rozwiązaniem może być różany aromat wytwarzany przez zmodyfikowane genetycznie drożdże. Pracuje nad tym biotechnologiczna firma Ginkgo BioWorks z Bostonu, współpracująca z założoną w roku 1850 francuską firmą Robertet, specjalizującą się w wytwarzaniu aromatów i kompozycji zapachowych – naturalnych aromatów dostarczanych między innymi wytwórcom perfum Chloe i Bottega Veneta, ale także tych stosowanych w środkach czystości.

Kultury mikroorganizmów mogą wytwarzać substancje zapachowe nie tylko mniejszym kosztem, ale także dawać produkt o bardziej stabilnych właściwościach. Najpierw trzeba zidentyfikować w genomie róży geny odpowiedzialne za wytwarzanie enzymów, które z kolei produkują substancje zapachowe takie jak geraniol, eugenol, nerol czy farnezol. Następnie geny są wprowadzane do genomu drożdży. Można zastosować geny róży albo geny innej rośliny odpowiedzialne za wytwarzanie tego samego enzymu (czasem daje to lepsze wyniki). Próbki drożdży z poszczególnymi modyfikacjami są wysyłane do oceny z USA do Francji. Docelowo ma powstać szczep wytwarzający idealny różany zapach.

Na razie jednym z głównych problemów jest domieszka charakterystycznego, kwaśnego zapachu samych drożdży. Być może uda się zmodyfikować genom tak, by zapach ten nie powstawał, albo usunąć go przez odpowiednia filtrację gotowego produktu.

Inne firmy biotechnologiczne również pracują nad odtwarzaniem naturalnych zapachów z pomocą mikroorganizmów. Na przykład kalifornijska Amyris zajmuje się olejkiem z paczuli, a Allylix (także z Kalifornii) – olejkiem z indyjskiej trawy wetiwer. Możliwe, że uda się odtwarzać także egzotyczne substancje zapachowe wytwarzane przez rzadkie kwiaty rosnące w dżungli czy ambrę - wydzielinę przewodu pokarmowego kaszalota, której bryły znajdowane niekiedy na plaży osiągają zawrotne ceny.

Biolodzy z Ginkgo myślą nawet o odtworzeniu zapachów wymarłych roślin dzięki wykorzystaniu ich DNA, zachowanego w wiecznej zmarzlinie. (PAP)

pmw/ krf