Wyniki badania genomu termitów pozwalają dostrzec główne podobieństwa i różnice pomiędzy termitami a innymi owadami społecznymi: mrówkami, osami i pszczołami. Dostarczają też nowych informacji nt. ich ewolucji.

Mogą jednocześnie oznaczać kolejny krok w stronę opracowania skutecznych metod zwalczania termitów. Niektóre ich gatunki w sąsiedztwie człowieka uważa się za niepożądanych gości.

Termity Z.nevadensis nieczęsto bywają na dworze. Większość życia spędzają w martwych pniach drzew. Naukowcy sądzili, że pewne ich geny zawiadujące płodnością samców sprawiają, że cały czas są one w stanie zapładniać jajka produkowane przez królowe. Królowe termitów nie są w stanie zbyt długo przechowywać nasienia, w przeciwieństwie do mrówek, gdzie rolą samców jest zaplemnić królową, po czym zginąć. W takim układzie mrówcza królowa potrafi przechować nasienie dłuższy czas - tłumaczy jeden z autorów badania, profesor entomologii z North Carolina State University, dr Ed Vargo.

"Zwykle jest tak, że samce mrówek przekazują swoje nasienie, a potem kończą żywot. U termitów Z.nevadensis ta produkcja trwa całe życie" - zaznacza Vargo.

Z badania wynika również, że termity mają mniej receptorów niezbędnych do wykrywania zapachów, niż inne owady społeczne. To dość nietypowe. Wyczuwanie woni jest konieczne do tego, by cała społeczność owadów mogła się w skomplikowany sposób komunikować - i sprawnie funkcjonować.

Na pierwszy rzut oka ma to sens, ponieważ badane termity praktycznie nie opuszczają pnia i niemal nie mają kontaktu z zapachami świata. Nie muszą więc posiadać mechanizmów, które w szczególny sposób uwrażliwią je na wonie.

Wcześniejsze badania mrówek i pszczół pozwalały jednak sądzić, że aby owad przekazywał i odbierał informacje węchowe, potrzebuje dość wielu genów, które zapewnią mu arsenał receptorów czuciowych - zaznacza współautor pracy, entomolog, dr R. Michael Roe.

Teraz okazuje się, że receptory czuciowe nie muszą być tak ważne dla funkcjonowania w społeczności, jak sądzono, przynajmniej u najbardziej prymitywnych termitów - mówi Roe. "I okazuje się, że wniosków z badania mrówek lepiej nie przenosić na termity" - dodaje.

Autorzy badania zauważyli też podobieństwa pomiędzy termitami Z.nevadensis a innymi owadami społecznymi. Np. takie, że zarówno u termitów, jak i u mrówek występuje wiele analogicznych genów, odpowiadających za mechanizm rozmnażania i przynależność do społecznych kast.

Wyniki tych badań mogą być pomocne w zwalczaniu termitów, które w niektórych częściach świata zalicza się do szkodników (niszczą drewniane części budynków). "Ogromna większość termitów to nie szkodniki" - mówi Vargo. - Pełnią za to dosyć ważne funkcje w przyrodzie, uczestnicząc w rozkładzie materii. Znajomość sekwencji ich genów może pomóc w obronie przed tymi, które powodują szkody". (PAP)

zan/ ula/