Dlaczego powinniśmy polubić pająki? Jej zdaniem np. dlatego, że żywiąc się owadami, pomogą w utrzymaniu upraw bez używania pestycydów. "Oczywiście nie można całkowicie zdać się w tej kwestii na pająki, jednak są badania, które pokazują, że jeśli stworzy się przyjazne dla nich warunki, stosowanie pestycydów można w znacznym stopniu ograniczyć" - przekonuje.

Jak podkreśla, aby w Polsce natknąć się na takie pająki, które będą nam zagrażały, musimy się bardzo postarać, aczkolwiek nie jest to niemożliwe. "Każdy pająk jest jadowity, wszystkie posiadają zęby jadowe. Jednak zazwyczaj nie są w stanie przegryźć się przez skórę ludzką. Poza tym jad jest wymierzony raczej w bezkręgowce niż w taki duży organizm jakim jest człowiek" - zaznacza dr Babczyńska.

Najbardziej jadowitym pająkiem w Polsce jest sieciarz jaskiniowy. Żeby go jednak spotkać trzeba wybrać się np. do jaskini, ale nawet tam są zazwyczaj umieszczone wysoko pod stropem, że trzeba się postarać by takiego pająka znaleźć. Czasami można się na nie natknąć w studzienkach ściekowych czy ciemnych mrocznych miejscach. "Ukąszenie może skończyć się dla nas dużą bolesnością, opuchlizną i trudnym gojeniem się rany" - wyjaśnia badaczka.

Jej zdaniem, jednym z najciekawszych pająków, które można spotkać w Polsce jest topik. "To jedyny gatunek, który potrafi całkowicie zanurzyć się w wodzie i nie utopić. Mieszka w zbudowanych z pajęczyny sieciowych dzwonach wypełnionych pęcherzykami powietrza" - tłumaczy rozmówczyni PAP.

Niektóre pająki w specyficzny sposób opiekują się potomstwem. Pilnują złożonego kokonu, trzymając go w szczękoczułkach, przez co nie polują i nie odżywiają się tak długo, aż młode pająki nie wyjdą z jaj. Istnieje też grupa pająków, które żyją jako pająki społeczne. Nigdy nie polują samotnie, tylko wspólnie budują jedną wielką skomplikowaną sieć i w ramach swoich grup dzielą się rolami. Z kolei sieciami nie posługuje się bagnik przybrzeżny. Można go spotkać polującego na małe rybki.

Przyznaje, że udało jej się zafascynować pająkami i pozbyć lęku przed nimi. "Trudno od nich oderwać wzrok. Mogą być np. śnieżnobiałe, jasnożółte, a często upodabniają się do koloru kwiatów. Niektóre mają ogromne oczy i niewinne spojrzenie" - zaznacza.

Na co dzień dr Babczyńska bada pająki żyjące w trudnych warunkach środowiskowych np. na hałdach poprzemysłowych, gdzie gromadzone są osady po wydobyciu rud. "Nieprzyjazność tych warunków polega na nagromadzeniu jonów metali ciężkich" - wyjaśnia.

Jak tłumaczy, nie wszystkie gatunki pająków mogą w takich warunkach przeżyć. Jednak istnieją takie gatunki, które znoszą je zdecydowanie lepiej od innych. Dlaczego niektóre pająki dobrze radzą sobie w tak ekstremalnym środowisku? Potrafią gromadzić toksyczne metale, które unieszkodliwiają tak, że nie mają one wpływu na ich organizm.

"Gdy metale wnikną do organizmu można je wyeliminować, albo skumulować w postaci nieaktywnej - granulek międzykomórkowych. To takie woreczki z metalami, z których nie mogą się one wydostać i dzięki temu nie są szkodliwe" - tłumaczy rozmówczyni PAP. Niektóre pająki gromadzą je na resztę życia, nigdy się ich nie pozbywając.

W ramach grantu przyznanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego dr Babczyńska przez trzy lata badała rolę wiążących jony metali białek ochronnych, które występują zarówno u człowieka, ryb jak i pająków.

"Dotychczas nie było nawet wiadomo, czy pająki dysponują tego rodzaju białkami. Teraz sądzimy, że mogą one mieć znaczenie właśnie dla ochrony pająków przed nadmiarem metali. Pająki które najlepiej sobie radzą w hałdach mają podwyższony poziom białek ochronnych, z którymi wiążą jony metali ciężkich" - opisuje badaczka.

PAP - Nauka w Polsce, Ewelina Krajczyńska

tot/bsz