Naukowcy do badań wykorzystali obserwacje satelitarne i modelowanie komputerowe. Ustalono, że intensywna cyrkulacja letnia - której towarzyszą monsuny - szybko wznosi powietrze znad powierzchni Ziemi. Te pionowe ruchy stanowią drogę wznoszenia się do stratosfery dla sadzy, dwutlenku siarki, tlenku azotu i innych zanieczyszczeń.

Stratosfera to druga od dołu warstwa atmosfery ziemskiej, położona nad troposferą, a pod mezosferą. Zaczyna się od wysokości ok. 15-20 km nad powierzchnią Ziemi, a kończy na wysokości ok. 45-55 km.

"Monsuny są jednymi z najsilniejszych systemów atmosferycznej cyrkulacji naszej planety i występują w regionach o wysokim stężeniu zanieczyszczeń. Tworzą ścieżkę wędrówki zanieczyszczeń do stratosfery" - mówi główny autor pracy na temat zanieczyszczeń William Randel, naukowiec z Narodowego Centrum Badań Atmosfery (NCAR).

Kiedy zanieczyszczenia trafią już do stratosfery, przez wiele lat krążą w niej po całym globie. Niektóre w końcu przedostają się w niższe warstwy atmosfery, podczas gdy inne wznoszą się jeszcze wyżej - czytamy w komunikacie.

Naukowcy sugerują, że w następnych dziesięcioleciach wpływ azjatyckich zanieczyszczeń może się zwiększać z powodu intensywnego rozwoju przemysłowego Chin i innych krajów tego kontynentu. Dodatkowo zmiany klimatu mogą wpłynąć zachowanie się azjatyckich monsunów, jednak nie ma pewności do skutków tej ewentualnej zmiany.

Badanie zostało sfinansowane przez Narodową Fundację Nauki, NASA i Kanadyjską Agencję Kosmiczną.

Stratosfera skupia około 21 proc. masy powietrza. W dolnej części stratosfery panuje prawie stała temperatura powietrza; począwszy od wysokości 30-50 km temperatura rośnie wraz ze wzrostem wysokości. Temperatura w górnej części wzrasta do 15 stopni Celsjusza. W niej znajduje się warstwa ozonowa, która odpowiada za filtrowanie promieni ultrafioletowych docierających do Ziemi ze Słońca.

Monsuny to wiatry wiejące sezonowo. Powstają na skutek różnic ciśnienia między lądem a oceanem. Monsun występuje na Półwyspie Indyjskim, w południowo-wschodniej i wschodniej części Azji oraz na niewielkim obszarze północnej części Australii. W lecie monsuny wieją znad oceanu Indyjskiego i Spokojnego, w zimie z głębi kontynentu. Latem ogromny ląd azjatycki nagrzewa się szybciej niż otaczające go oceany. Powoduje to, że lekkie ciepłe powietrze unosi się do góry i nad lądem powstaje głęboki niż baryczny. Nad masami wód tworzy się wyż baryczny. Nad ląd napływa chłodne i wilgotne powietrze znad oceanu, które przynosi obfite opady (zaczynają się na przełomie maja i czerwca). KRF

PAP - Nauka w Polsce

kap