Archeolodzy nie odsłonili budowli w całości - szacują, że odkryli 30 proc. jej powierzchni - na razie jest to ok. 450 m2. Konstrukcję tworzy co najmniej pięć pomieszczeń.

"Jest to jedna z największych obecnie znanych konstrukcji z początków epoki żelaza odkrytych na terenie Armenii. W najniższej części wykonano ją z kamieni. Mury osiągają nieco powyżej jednego metra grubości, co pozwala sądzić, że mogła być to budowla piętrowa" - opisuje PAP kierownik wykopalisk dr hab. Krzysztof Jakubiak z Instytutu Archeologii UW.

Konstrukcja powstała między XI a IX w. p.n.e. Na początku IX w. p.n.e. z budynku przestano korzystać. Być może ma to związek ze zdobyciem osady prawdopodobnie przez króla Urartu (biblijnego królestwa Ararat) - Argiszti I.

"Opuszczenie budynku odbyło się w sposób zaplanowany i zorganizowany, bo w czasie wykopalisk znaleźliśmy tylko pojedyncze zabytki - większość przedmiotów usunięto" - opowiada naukowiec. Dodaje, że fakt uprzątnięcia podłóg utrudnia obecnie archeologom ustalenie funkcji, jaką badana budowla pełniła. Jakubiak liczy, że pomocne w odpowiedzi na to pytanie będą przyszłoroczne wykopaliska.

"Przypuszczamy, że był to budynek administracyjno-magazynowy. Wiemy, że posiadał również zaplecze kuchenne" - opisuje.

Wiele zabytków, z różnych okresów, udało się odkryć wokół monumentalnej budowli wśród zrujnowanych domów mieszkalnych użytkowanych w różnych okresach. Kościaną szpilę z głową w kształcie kaczki archeolodzy znaleźli w jamie odpadkowej z IX-VI w. p.n.e., z kolei masywne bransolety z brązu (każda o wadze pół kilograma!) z XI-IX w. p.n.e. - na dnie ogromnego naczynia zasobowego.

"Prawdopodobnie w ostatnim okresie użytkowania naczynie to było wykorzystywane jako schowek" - przypuszcza Jakubiak.

Uwagę naukowców zwróciły też szklane paciorki importowane z terenów dzisiejszego Libanu.

Podobnie jak w większości stanowisk archeologicznych wśród odkrywanych zabytków dominowały fragmenty naczyń ceramicznych. Te pochodziły z czasów, kiedy Metsamor wchodziło w skład królestwa Urartu.

Metsamor jest chronionym stanowiskiem archeologicznym o statusie rezerwatu archeologicznego. Wykopaliska w jego obrębie prowadzone są od 1965 roku. W okresie świetności od IV do II tysiąclecia p.n.e. osada zajmowała ponad 10 hektarów i otoczona była przez mury cyklopie. We wczesnym okresie żelaza od XI do IX wieku Metsamor rozrosło się do prawie 100 hektarów. Centralną część w postaci twierdzy otaczały kompleksy świątynne z siedmioma sanktuariami. W tym czasie było to jedno z najważniejszych centrów kulturowych i politycznych w dolinie Araksu. Miejsce było stale zasiedlane aż do XVII wieku.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ agt/