"Żeby zrozumieć ewolucję człowieka, trzeba najpierw zrozumieć ewolucję bakterii - mawiał prof. Kunicki-Goldfinger, a ja dziś twierdzę coś wręcz odwrotnego. Zgodnie z tym, jakie możliwości ma genomika, czyli nauka badająca podobieństwa i różnice sekwencji DNA całych genomów, prędzej poznamy ewolucję człowieka niż bakterii, bo to łatwiejsze" – wyjaśnia prof. Słonimski.

"Odległość ewolucyjna żyjących obecnie gatunków bakterii jest potwornie duża - 99 proc. różnorodności biologicznej to bakterie. Najbardziej podobne do siebie z kolei, np. drożdże, są tak samo ewolucyjnie od siebie odległe jak człowiek i szczur. O wiele prościej więc i efektywniej zająć się badaniem ewolucji człowieka i tak nieodległego ewolucyjnie szympansa" - tłumaczy biolog.

W roku 2001 po 10 latach badań udało się poznać całą sekwencję genomu człowieka, a w tym roku we wrześniu zakończono prace nad rozszyfrowaniem genomu szympansa. Porównanie ich ze sobą wykazało, że genom szympansa jest w 96 proc. identyczny z naszym. Okazuje się, że genomy człowieka i szympansa różnią się dziesięć razy bardziej niż genomy dwóch ludzi, ale również dziesięć razy mniej niż genomy myszy i szczura.

Z najnowszych badań wynika między innymi, że w genomie człowieka znajduje się sześć grup genów nadmiarowych, zawierających łącznie 585 genów, które ewoluowały znacznie szybciej niż pozostałe. Jest wśród nich np. grupa genów związanych z odbieraniem dźwięków czy genów mających związek z chorobami skóry - podkreśla prof. Słonimski.

„Są to te grupy genów, które niczym kawaleryjskie szarże zmieniły nas w ciągu zaledwie 200 tys. lat, przynosząc coś, co zwiemy uczłowieczeniem" – wyjaśnia.

O wykorzystaniu genomiki w poznaniu tajemnicy ewolucji człowieka prof. Piotr Słonimski mówił  podczas sesji naukowej poświęconej zmarłemu przed 10 laty mikrobiologowi i filozofowi prof. Władysławowi Kunickiemu-Goldfingerowi, która odbyła się 22 października na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Prof. Piotr Słonimski jest wybitnym biologiem, uważanym za twórcę genetyki mitochondrialnej. Urodził się w 1922 roku w Warszawie. Od roku 1947 mieszka we Francji. W 1962 roku został profesorem w Centrum Badań Podstawowych CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique) w Gif-sur-Yvette, a w 1971 roku dyrektorem Centrum Genetyki Molekularnej. Był inicjatorem Europejskiego Programu Sekwencjonowania Genomu Drożdży, zakończonego w roku 1996 specjalnym wydaniem magazynu „Nature”.

W stanie wojennym prof. Słonimski organizował pomoc finansową dla wielu polskich uczonych, którzy tak jak prof. Kunicki-Goldfinger aktywnie działali w opozycji.

"Utrzymywaliśmy ze sobą stały kontakt epistolarny. Posyłałem Kunickiemu z Paryża przez umówione osoby kartki pocztowe. Gdy na widokówce widniała wieża Eiffla, oznaczało to, że na umówionym koncie zarządzanym przez prof. Barbarę Skargę pojawi się do rozdysponowania wśród polskich kolegów kolejne 5 tysięcy dolarów...” - mówi prof. Słonimski.  

PAP - Nauka w Polsce, Waldemar Pławski

we