W 1912 roku Rowecki został zmuszony do opuszczenia gimnazjum. Ferie zimowe w 1913 roku spędził w galicyjskiej Rabce na kursie instruktorskim, z którego powrócił jako podoficer Polskich Drużyn Strzeleckich i stanął na czele zorganizowanego przez siebie zastępu szkolnego.

Jesienią roku 1913 Rowecki przeprowadził się do Warszawy i rozpoczął naukę w Szkole Mechaniczno- Technicznej na Wydziale Elektrycznym. Działając wbrew woli rodziców wyruszył potajemnie na kurs wojskowy do Nowego Sącza. W trakcie jego trwania wybuchła I wojna światowa. Rowecki wstąpił do Legionów Polskich i już w grudniu 1914 roku otrzymał nominację na podporucznika. Efektem jego walecznej postawy były trzy odniesione rany. W czasie jego trzeciego pobytu w szpitalu w 1917 roku nastąpił w Legionach tzw. kryzys przysięgowy. Oficerowie zostali internowani w Beniaminowie koło Zegrza.

W styczniu 1918 roku Rowecki wstąpił do zorganizowanej przez Niemców Polskiej Siły Zbrojnej, gdzie został instruktorem w Szkole Podchorążych w Ostrowii Mazowieckiej. Pod koniec 1918 roku, stojąc na czele kilkuosobowego oddziału wziął w rejonie Sadowa do niewoli niemiecką kompanię. Od końca roku 1918 do wiosny 1919 roku pełnił funkcję wykładowcy na kursie fortyfikacyjno-saperskim w Modlinie, później studiował w Szkole Wojennej Sztabu Generalnego awansując do stopnia kapitana Sztabu Generalnego. W czasie kursu odbył staż w Centralnej Szkole Podoficerskiej Kawalerii w Przemyślu. Po odebraniu dyplomu otrzymał nominację na szefa sekcji wyszkolenia i doświadczenia wojennego w Oddziale I Naczelnego Dowództwa.

Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku, podczas której wsławił się zręcznym wyjściem z rosyjskiego okrążenia w rejonie Łucka. W tym okresie Rowecki był także szefem Oddziału II Dowództwa Frontu Południowo-Wschodniego, a potem Grupy Uderzeniowej gen. Edwarda Rydza-Śmigłego. Także w 1920 roku ożenił się z Haliną Paszkowską. W 1921 roku urodziła się im córka Irena.

Po zakończeniu I wojny Rowecki objął stanowisko szefa sekcji planów oraz zastępcy szefa Oddziału III Naczelnego Dowództwa. Następnie uczestniczył w kursie doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej, po ukończeniu którego kontynuował działalność w Oddziale III-a Biura Ścisłej Rady Wojennej jako szef sekcji planów i sekcji ogólnej. Na przełomie 1922 i 1923 roku odbył kilkumiesięczny staż w jednostce liniowej, którą był 41. pułk piechoty w Suwałkach.

Od 1923 do 1926 roku kierował Wydziałem Naukowo-Wydawniczym Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego. Z jego inicjatywy w 1924 roku zaczął ukazywać się "Przegląd Wojskowy". Rowecki zasiadał również w komitetach redakcyjnych "Bellony", "Sapera i Inżyniera Wojskowego" i "Przeglądu Kawaleryjskiego". Angażował się także w działalność Towarzystwa Wiedzy Obronnej, gdzie często występował z wykładami. Z zainteresowaniem śledził obcą myśl wojskową, często tłumaczył prace rosyjskie, niemiecki czy francuskie.

Podczas zamachu majowego w 1926 roku zachował neutralność. We wrześniu tegoż roku nominowany został na pierwszego oficera sztabu Inspektoratu Armii gen. Józefa Rybaka. Również w 1926 roku mianowano go podpułkownikiem dyplomowanym. W 1930 roku Rowecki został dowódcą 55. pułku piechoty w Lesznie. Na początku 1936 roku przejął dowództwo Brygady Korpusu Ochrony Pogranicza "Podole". W 1938 roku objął funkcję zastępcy dowódcy 2. Dywizji Piechoty Legionów w Kielcach. W 1939 roku wziął udział w kursie dowódców artylerii w Toruniu. Po jego zakończeniu powierzono mu misję formowania Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.

Po ataku Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku Brygada Pancerno- Motorowa brała udział w walkach w rejonie środkowej Wisły i pod Tomaszowem Lub. Później Rowecki wraz z kilkoma oficerami podążył ku Warszawie. Po drodze udało im się uzyskać dokumenty na fałszywe nazwiska - Stefan Rowecki został Pawłem Nowakiem. Innymi nazwiskami jakich później używał w okresie konspiracji były m.in. Jan Sokołowski, Józef Sokołowski, Józef Okołowski, Jerzy Malinowski.

Rowecki w połowie października został szefem sztabu Służby Zwycięstwu Polski, biorąc na siebie wyłącznie zadania wojskowe. W konspiracji używał pseudonimów "Jan", "Grabica", "Tur", "Inżynier", "Rakoń", "Kalina", "Dulęba" i "Grot". W grudniu mianowano go dowódcą Obszaru nr 1, powołanego na miejsce SZP - Związku Walki Zbrojnej; na początku 1940 roku został komendantem ZWZ na terenie okupacji niemieckiej. W roku 1940 awansował na generała brygady i został komendantem Obszaru Warszawskiego Związku Walki Zbrojnej, a następnie całego obszaru Polski pod okupacją niemiecką. 30 czerwca 1940 roku został Komendantem Głównym ZWZ i Komendantem Sił Zbrojnych w Kraju. W grudniu 1940 roku z polecenia Roweckiego, w Biurze Informacji i Propagandy utworzono specjalną komórkę "N", która w październiku 1941 roku została przekształcona w Samodzielny Podwydział N, zwany "Akcją N", zajmujący się dywersją, wojną psychologiczną i propagandą wymierzoną przeciwko Niemcom.

Pod koniec 1941 roku utworzył organizację "Wachlarz". Z jego inicjatywy doszło do połączenia najważniejszych organizacji konspiracyjnych w kraju w jednolite wojsko podziemne - Armię Krajową. 14 lutego 1942 roku został jej komendantem głównym. Był przeciwny współpracy z komunistami polskimi z PPR. Od 1942 roku, kiedy uzyskał zgodę na prowadzenie ograniczonej walki zbrojnej, nadzorował przygotowanie planu powstania powszechnego. Od 7 grudnia 1942 roku pełnił również funkcję Delegata Ministra Obrony Narodowej w Kraju.

W czasie okupacji Niemcy umieścili go na pierwszym miejscu listy poszukiwanych Polaków. Gestapo przywiązywało dużą wagę do aresztowania Roweckiego - powstała specjalna komórka zajmująca się wyłącznie poszukiwaniem przywódców podziemia, która posiadała jego rysopis i dane osobowe. Sam Rowecki nie był zwolennikiem ścisłej konspiracji i chociaż zgodził się na ochronę osobistą wywiadu AK, ograniczył ją do spotkań służbowych - w terenie poruszał się bez obstawy.

Rowecki został wydany Niemcom przez agentów Gestapo w wywiadzie AK - Blankę Kaczorowską, Ludwika Kalksteina i Eugeniusza Świerczewskiego. 30 czerwca 1943 roku został aresztowany w warszawskim mieszkaniu przy ul. Spiskiej. Następnie przewieziono go do Berlina, gdzie odrzucił niemiecką propozycję współdziałania. W połowie lipca 1943 roku umieszczono go w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen jako więźnia honorowego. 1 sierpnia 1944 roku na wieść o wybuchu powstania warszawskiego Heinrich Himmler polecił niezwłoczne zgładzić generała. Według powojennych ustaleń Stefan Rowecki "Grot" został zamordowany w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen, kilka minut po godz. 3.00 w nocy z 1 na 2 sierpnia 1944 roku.

PAP - Nauka w Polsce, Anna Kondek

bsz