Obecnie ponad 40 proc. gatunków płazów znajduje się na liście gatunków zagrożonych, a narastające ekstrema termiczne mogą jeszcze zwiększyć ryzyko ich wyginięcia. Aby przeciwdziałać temu zjawisku i właściwie ustalić priorytety działań ochronnych, trzeba właściwie ocenić odporność płazów na zmiany klimatu.

Analiza taka wymaga odpowiednich danych dotyczących tolerancji termicznej oraz ekspozycji środowiskowej poszczególnych gatunków. Jednak najobszerniejsza baza danych na temat granic tolerancji cieplnej płazów obejmuje jedynie 7,5 proc. znanych gatunków i jest ukierunkowana na regiony o klimacie umiarkowanym.

Zespół Patrice’a Pottiera z University of New South Wales i współpracowników, pod kierunkiem dr. Szymona Drobniaka z Instytutu Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz prof. Shinichiego Nakagawy z Alberta University (Kanada), zmierzył się z tymi ograniczeniami dostępnych danych.

Pracę na ten temat opublikowano w "Nature".

Naukowcy wykorzystali metodę tzw. imputacji danych, czyli przewidywania wartości brakujących danych na podstawie istniejących pomiarów oraz dostępnych informacji ekologicznych. Uzupełnili w ten sposób dane o wrażliwości termicznej płazów dla dodatkowych 4656 gatunków, tworząc bazę danych obejmującą ponad 60 proc. żyjących obecnie gatunków płazów - opisuje zastosowaną przez badaczy metodę Uniwersytet Jagielloński.

Naukowcy połączyli te dane z globalnymi historycznymi danymi klimatycznymi oraz z klimatycznymi prognozami zmian klimatu, których spodziewamy się do końca obecnego stulecia.

Z analizy wynika, że przy obserwowanych obecnie temperaturach 104 gatunki płazów (2 proc. ze zbadanych 5203) narażone są na niebezpieczne przegrzanie nawet w miejscach zacienionych. I choć analizy uwzględniły zdolność płazów do plastycznego przystosowania się do wyższych temperatur, wyniki pokazały, że przy wzroście średniej temperatury powietrza o 4 st. C ten procent wzrośnie do 7,5 proc. Oznacza to, że do końca wieku, przy obecnym tempie wzrostu temperatury na Ziemi, prawie 400 gatunków płazów zostanie wypchniętych poza tolerowany przez nie zakres temperatur.

Zgodnie z przewidywaniami na półkuli południowej największy wzrost liczby przegrzewających się gatunków znajdzie się w strefie tropikalnej, gdzie najbardziej zagrożone gatunki będą skoncentrowane w Ameryce Południowej i Australii. Mniej gatunków będzie zagrożonych przegrzewaniem w tropikach Afryki i Azji. Z kolei na półkuli północnej najbardziej zagrożone będą płazy ze strefy umiarkowanej.

Większość gatunków prawdopodobnie wyginie lokalnie z powodu przegrzania. Niemniej wyginięcie nawet na skalę lokalną niesie ze sobą poważne konsekwencje, takie jak zmniejszenie różnorodności genetycznej.

Niektóre populacje płazów mogą również zmieniać zasięg występowania, trwale lub tymczasowo przenosząc się do siedlisk o bardziej dogodnych wzorcach pogodowych. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy dostępne są odpowiednie miejsca do zasiedlenia. Biorąc pod uwagę niskie tempo rozprzestrzeniania się niektórych płazów i ich uzależnienie od zbiorników wodnych, których potrzebują do rozmnażania i termoregulacji, możliwości zmian zasięgu dla wielu gatunków będą ograniczone.

Naukowcy podkreślają, że płazy żyjące przez dłuższy czas blisko swoich fizjologicznych granic, na ogrzewającej się granicy swojego zasięgu, prawdopodobnie doświadczą stresu cieplnego, który może utrudniać aktywność, możliwości żerowania i sukces reprodukcyjny, stwarzając kolejne wyzwania związane z przetrwaniem i potencjalnie prowadząc do spadku populacji.

Analizy wykazały krytyczne znaczenie zachowania gęstej pokrywy roślinnej i zbiorników wodnych dla ocalenia populacji płazów. Te mikrosiedliska - opisuje UJ - zapewniają warunki o niższych i bardziej stabilnych temperaturach oraz zwiększają potencjał płazów i innych gatunków zmiennocieplnych do rozprzestrzeniania się do bardziej odpowiednich miejsc bytowania. Do ograniczenia spadku populacji płazów może przyczyniać się też ustanawianie obszarów chronionych, które będą osłabiać wpływ zagrożeń antropogenicznych.(PAP)

Nauka w Polsce

ekr/ bar/