Nazwiska laureatów podała w komunikacie prasowym Fundacja na rzecz Nauki Polskiej.

Nagroda FNP jest przyznawana w czterech kategoriach za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania, otwierają nowe perspektywy poznawcze, wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju.

W obszarze nauk o życiu i o Ziemi Nagrodę otrzymała prof. Ewelina Knapska z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN. Doceniono ją za odkrycie neuronalnych mechanizmów wewnątrzgatunkowego i międzygatunkowego przekazywania emocji.

- Badaczka, jako jedna z pierwszych na świecie, opisała zjawisko „emocjonalnego współodczuwania” u zwierząt laboratoryjnych oraz wykazała, że odpowiadają za nie określone obszary w mózgu. Dokonania prof. Knapskiej nie tylko pozwalają zrozumieć naturę emocji, ale też otwierają nowe kierunki badań nad leczeniem depresji czy wsparciem osób z autyzmem - poinformowała FNP.

Prof. Dorota Gryko z Instytutu Chemii Organicznej PAN otrzymała Nagrodę Fundacji FNP w obszarze nauk chemicznych i o materiałach za opracowanie nowatorskich fotochemicznych metod syntezy związków organicznych, stanowiących istotny wkład w rozwój chemii organicznej.

- Osiągnięcie polega na opracowaniu unikalnych fotokatalizatów, czyli „przyspieszaczy” reakcji chemicznych zachodzących pod wpływem światła. Badania prowadzone przez prof. Dorotę Gryko to nie tylko fascynująca nauka, ale także technologia przyszłości, która może znaleźć zastosowanie w wielu dziedzinach gospodarki, m.in. w przemyśle farmaceutycznym, do efektywniejszej produkcji leków - podała w komunikacie fundacja.

Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2025 w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich otrzymał z kolei prof. Wojciech Knap z Instytutu Wysokich Ciśnień PAN i Laboratorium CENTERA w CEZAMAT Politechniki Warszawskiej. Badacza nagrodzono za opracowanie nowych metod detekcji, wzmacniania i generowania fal terahercowych dla ultraszybkiej komunikacji bezprzewodowej.

- Badania te pokonują niektóre z dotychczasowych ograniczeń technologicznych w wykorzystaniu fal terahercowych. Otwierają też drogę do użycia ich potencjału m.in. w medycynie, przemyśle i telekomunikacji. Dzięki wizjonerskim osiągnięciom prof. Knapa promieniowanie terahercowe zyskuje realne znaczenie aplikacyjne, a Polska jest w ścisłej światowej czołówce badań w tej dziedzinie - wyjaśniła FNP.

Prof. Anna Matysiak z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego otrzymała Nagrodę FNP w obszarze nauk humanistycznych i społecznych. Nagrodę przyznano za zidentyfikowanie kluczowych cech rynku i warunków pracy wpływających na dzietność.

- Badania prof. Anny Matysiak pokazują, że decyzje o macierzyństwie nie są wyłącznie sprawą indywidualnych wyborów, ale odzwierciedlają złożoną sieć powiązań pomiędzy rynkiem pracy, polityką społeczną i kulturą. Jej prace pomagają lepiej zrozumieć, dlaczego w Europie rodzi się coraz mniej dzieci. Pokazują też, co można zrobić, aby wspierać zarówno rodziny, jak i rozwój zawodowy kobiet - uzasadniła FNP.

Nagrody FNP są przyznawane od 1992 r. Grono laureatów, łącznie z tegorocznymi zdobywcami nagrody, liczy już 125 osób. Wyróżnienie to jest nagrodą indywidualną, przyznawaną przez Radę Fundacji w drodze konkursu. Rada FNP pełni rolę kapituły konkursu i dokonuje wyboru laureatów na podstawie opinii niezależnych ekspertów i recenzentów, głównie z zagranicy - oceniających dorobek kandydatów. (PAP)

Nauka w Polsce

ekr/ zan/