Choroby wątroby są zazwyczaj spowodowane spożyciem alkoholu, nagromadzeniem tłuszczu w wątrobie związanym z otyłością, cukrzycą i wysokim poziomem cholesterolu lub wirusowym zapaleniem wątroby typu B i C.

Nowe badanie naukowców z University of Southern California wykazało, że tetrachloroeten (PCE), bezbarwny płyn stosowany w pralniach chemicznych i występujący w produktach takich jak kleje do prac plastycznych, środki do usuwania plam i środki do polerowania stali nierdzewnej, również może być szkodliwy dla wątroby (https://doi.org/10.1111/liv.70398).

Jak wykazano, ekspozycja na PCE potroiła ryzyko znacznego zwłóknienia wątroby, czyli nadmiernej ilości tkanki bliznowatej w wątrobie, co może prowadzić do raka wątroby, niewydolności wątroby lub śmierci. Wraz z wielkością ekspozycji rosło prawdopodobieństwo znacznego zwłóknienia wątroby.

„To badanie - pierwsze, w którym przeanalizowano związek między poziomem PCE u ludzi a znacznym zwłóknieniem wątroby - podkreśla niedoszacowaną rolę, jaką czynniki środowiskowe mogą odgrywać w zdrowiu wątroby” – powiedział dr Brian P. Lee, główny autor.

Ludzie są zazwyczaj narażeni na PCE drogą powietrzną – na przykład substancja ta może być powoli uwalniana do powietrza z ubrań poddanych czyszczeniu chemicznemu. PCE może również znajdować się w wodzie pitnej zanieczyszczonej w wyniku wycieków i niewłaściwej utylizacji PCE, który może przedostać się do gleby, a następnie do wód gruntowych.

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem sklasyfikowała PCE jako prawdopodobny czynnik rakotwórczy i powiązała go z rakiem pęcherza moczowego, szpiczakiem mnogim i chłoniakiem nieziarniczym. Inne badania wykazały, że narażenie na PCE zwiększa ryzyko raka wątroby.

Ze względu na toksyczność, Agencja Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych rozpoczęła 10-letni okres wycofywania PCE z użytku w pralniach chemicznych, a także zakazała lub wprowadziła kontrole w miejscu pracy dotyczące innych zastosowań PCE. Jednak substancja ta może nadal występować w niektórych zastosowaniach i w krajach, w których nie obowiązują podobne przepisy.

Lee i jego współpracownicy wykorzystali dane z Narodowego Badania Zdrowia i Odżywiania (NHANES), ogólnokrajowego badania reprezentatywnego populacji USA. Śledzili narażenie na PCE poprzez pomiar jego stężenia we krwi osób w wieku 20 lat i starszych w latach 2017-2020, stwierdzając, że około 7 proc. populacji miało wykrywalne poziomy PCE. Następnie zbadali, które osoby z PCE we krwi miały istotne włóknienie wątroby i odkryli, że osoby narażone na PCE były trzy razy bardziej podatne na istotne włóknienie wątroby niż osoby bez narażenia.

Wyniki te utrzymywały się na stałym poziomie niezależnie od takich czynników, jak wiek, płeć, rasa, pochodzenie etniczne i poziom wykształcenia.

Badanie wykazało, że osoby najbardziej narażone na PCE pochodziły z gospodarstw domowych o wyższych dochodach. „Osoby o wyższych dochodach mogą częściej korzystać z usług pralni chemicznej, co może zwiększać ich narażenie na PCE” – powiedział Lee. „Jednak osoby pracujące w pralniach chemicznych mogą również być narażone na zwiększone ryzyko z powodu długotrwałej, bezpośredniej ekspozycji na PCE w miejscu pracy” - zwrócił uwagę.

Naukowcy odkryli również, że na każdy wzrost stężenia PCE we krwi o jeden nanogram na mililitr (nanogram to miliardowa część grama) prawdopodobieństwo wystąpienia istotnego włóknienia wątroby u danej osoby wzrastało pięciokrotnie.

Spożywanie alkoholu i gromadzenie się tłuszczu w wątrobie związane z otyłością i innymi czynnikami zdrowotnymi nie wydawały się odgrywać roli w istotnym włóknieniu wątroby w przypadku obecności PCE. „Pacjenci będą pytać, jak mogę mieć chorobę wątroby, skoro nie piję alkoholu i nie mam żadnych schorzeń typowo związanych z chorobami wątroby, a odpowiedzią może być narażenie na PCE” – wskazał Lee. „Mamy nadzieję, że nasze badania pomogą zarówno społeczeństwu, jak i lekarzom zrozumieć związek między narażeniem na PCE a znacznym zwłóknieniem wątroby” – zaznaczył.

Paweł Wernicki(PAP)

pmw/ bar/