Astrobiologia to nauka badająca potencjalne życie pozaziemskie. Ponieważ jak dotąd nie znaleziono życia poza Ziemią, skupia się ona na razie na analizie warunków do powstawania życia w kosmosie, a także zwiększaniu szans na jego wykrycie. Astrobiologia działa na pograniczu biologii, astronomii, chemii, planetologii i innych nauk.

Zwykle zakłada się, że zainteresowanie społeczeństwa zagadnieniami astrobiologii jest spore, ale stosunek ten nie jest dobrze poznany pod względem naukowym. Ogólnie Europejczycy mają raczej pozytywny stosunek do badań naukowych, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych i Brazylii widać spadek zaufania do nauki.

W ciągu ostatnich 30 lat było kilka przypadków, gdy ogłaszano odkrycia związane z biologią, które przebiły się na czołowe strony mediów. Przykładowo w 1996 roku NASA ogłosiła wykrycie w marsjańskim meteorycie dowodów na istnienie dawno temu bakterii na Marsie, a w 2020 roku ogłoszono wykrycie fosfiny w atmosferze Wenus, sugerując, iż jest to biosygnatura wskazująca na istnienie życia. W obu przykładach obalono potem tezy o życiu pozaziemskim, a dyskusja naukowa trwa.

Przeanalizowano trzy rodzaje źródeł z informacjami na temat poszukiwań życia pozaziemskiego. Jednym były publikacje naukowe, drugim komunikaty prasowe, a trzecim wiadomości publikowane w mediach. Badaniem objęto okres od 1996 do 2024 roku, analizując treść 630 artykułów, głównie w języku angielskim, ale także w portugalskim i hiszpańskim. W przypadku mediów analizowano gazety: The New York Times (Stany Zjednoczone), The Guardian (Wielka Brytania), Folha (Brazylia), Estadao (Brazylia), Publico (Portugalia) oraz El Pais (Hiszpania).

Okazało się, że najczęstsze w publikacjach są spekulacje o warunkach i składnikach potrzebnych do życia poza Ziemią, a na drugim miejscu są rozważania o istnieniu takiego życia. Z kolei rzadko występują spekulacje na temat wyników poszukiwań oraz potencjalnych dowodów na wykrycie życia.

Generalnie w artykułach widać przekonanie, iż technologia pomoże w odkryciu życia pozaziemskiego. Takie poglądy znalazły się w jednej trzeciej wiadomości, jednej piątej komunikatów prasowych i jednej dziesiątej artykułów naukowych. W jednej piątej tekstów znajdowały się stwierdzenia, iż astrobiologia dokonuje postępów w poszukiwaniu życia. Rzadkie były natomiast bezpośrednie obietnice wykrycia życia poza Ziemią.

Wiadomości w mediach były bardziej spekulacyjne i składające obietnice niż komunikaty prasowe i artykuły naukowe, które pod tym względem są bardziej powściągliwe. Przy czym komunikaty prasowe miały bardziej spekulatywny charakter w kontekście ukazywania znaczenia wyników badań, zapewne w celu przyciągnięcia uwagi mediów.

Analizy wskazują, iż oczekiwania odkrycia życia pozaziemskiego we Wszechświecie są bardziej związane z badaniami planet pozasłonecznych niż z eksploracją Układu Słonecznego, a w jeszcze mniejszym stopniu z projektami takimi, jak SETI (Search for Extraterrestrial Intelligence – projekt, którego celem jest znalezienie kontaktu z pozaziemskimi cywilizacjami poprzez poszukiwanie niepochodzących z Ziemi sygnałów radiowych i świetlnych).

Autorzy analizy skomentowali, iż spekulacje niekoniecznie są złą metodą popularyzacji nauki. Wyobraźnia spekulatywna pomaga rozwijać koncepcje i hipotezy, które napędzają badania – wskazuje Danilo Albergaria z Uniwersytetu w Lejdzie (Holandia), pierwszy autor artykułu, który ukazał się w czasopiśmie „PlOS ONE”.(PAP)

cza/ bar/