Wyniki swojej pracy naukowcy opublikowali w czasopiśmie „Praehistorische Zeitschrif”. Prace terenowe zostały przeprowadzone w 2019 roku. Ze strony polskiej kierowali nimi prof. Marzena Szmyt z UAM i prof. Piotr Włodarczak z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, a ze strony ukraińskiej dr Witalij Rud z Instytutu Archeologii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy.

W komunikacie podkreślono, że wybrany do badań kurhan był mocno zniszczony na skutek intensywnych działań rolniczych. Jego średnica wynosiła około 21 metrów, a wysokość ponad poziom otaczających gruntów sięgała tylko 40-60 cm. Nasyp był otoczony rowem o szerokości 4-6 m i głębokości ok. 25 cm. Autorzy artykułu przeprowadzili tam badania m.in. za pomocą drona i magnetometru.

„Okazało się, że kurhan zawierał zaledwie siedem obiektów, w tym dwa groby datowane na lata ok. 820-685 p. Chr. i związane z ludnością tzw. kultury czarnoleskiej. Co istotne, podkreślają badacze, obydwa groby były przeznaczone dla kobiet: jedna z nich zmarła w wieku ponad 25 lat, natomiast druga liczyła w chwili śmierci ok. 50 lat. Badania antropologiczne ujawniły, że młodsza z pochowanych tu kobiet miała lekki uraz stopy, a dzięki analizom izotopowym wiemy, że jej pożywienie zawierało pokarmy mięsne i zbożowe (w tym proso). Z kolei starsza kobieta miała silnie starte zęby” – poinformowano.

W komunikacie wskazano także, że przy ciele każdej zmarłej złożono podobny zestaw przedmiotów: gliniany kubek z wysoko uniesionym uchem oraz wrzeciono, z którego zachował się tylko gliniany przęślik. Archeolodzy przypuszczają, że taki powtarzający się zestaw miał zapewne na celu podkreślenie jednego z głównych kobiecych zadań, jakim był wyrób tkanin.

„Naukowcy nie wiedzą, co było umieszczone w obu kubkach, ale zapewne był to jakiś napój, wiedzą natomiast, że obydwa naczynia zostały wykonane ze specjalnie przygotowanej masy glinianej, zawierającej tylko domieszkę szamotu. Prawdopodobnie były to specjalnie wybrane okazy, różniące się od naczyń wykorzystywanych na uczcie pogrzebowej – stypie, której pozostałości również zostały odkryte. Warto dodać, że na uczcie zjedzone zostały potrawy mięsne, na co wskazują szczątki kostne bydła, świni i owcy lub kozy” – poinformowała uczelnia.

Cytowana w komunikacie prof. Marzena Szmyt z Wydziału Archeologii UAM wskazała, że kurhan z okolic miejscowości Iwaniwci-Antoniwka nie ma obecnie pełnych analogii w kulturze czarnoleskiej, dotychczas bowiem nie poddano tak szczegółowym badaniom obiektów zawierających skromne pochówki kobiet.

- Nasz kurhan pokazuje mało znaną odmianę obrzędów stosowanych w przypadku pogrzebów kobiet. Takie cechy jak: skromne i powtarzalne wyposażenie grobowe odnoszące się do podstawowych zajęć kobiecych, brak przedmiotów z innych surowców niż glina i ewentualnie niezachowane drewno z wrzeciona, a także niewielkie rozmiary nasypu sugerują niewysoką pozycję pochowanych tu kobiet w ich społeczności – zaznaczyła prof. Marzena Szmyt.

Dodała, że z drugiej strony celowy dobór zdeponowanych w grobach naczyń (kubków), wykonanych w bardzo pieczołowity sposób, jak również odbycie zwyczajowej uczty pogrzebowej potwierdzają szacunek względem zmarłych. - Warto też pamiętać, że wciąż niejasne są dla nas kryteria wyboru zmarłych, których ciała umieszczano w grobach przykrywanych kurhanem lub wkopywanych w istniejący już nasyp – zaznaczyła.

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu poinformował, że wszystkie odkryte w kurhanie materiały - artefakty, ekofakty, geofakty - zostały poddane wieloaspektowym badaniom laboratoryjnym, w tym antropologicznym, archeobotanicznym, archeozoologicznym, geoarcheologicznym, mineralogicznym, petrograficznym, izotopowym i chronometrycznym, których znaczna część realizowana była na UAM. Uczestniczyli w nich m.in. prof. Tomasz Goslar i prof. Iwona Hildebrandt-Radke z Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych oraz prof. Marzena Szmyt i dr Danuta Żurkiewicz z Wydziału Archeologii.

Artykuł w czasopiśmie „Praehistorische Zeitschrif” zatytułowany jest „An Early Iron Age Female Funeral Site in the Ukrainian Forest-Steppe: Insights from Ivanivtsi-Antonivka, Barrow 3”. Autorami są: Marzena Szmyt, Piotr Włodarczak, Ołeksandr Szełehan, Anita Szczepanek, Marcin M. Przybyła, Witalij Rud, Danuta Żurkiewicz, Tomasz Goslar, Iwona Hildebrandt-Radke, Daniel Makowiecki, Anna Rauba-Bukowska, Joanna Rennwanz.

UAM poinformował, że badania terenowe i laboratoryjne przeprowadzone zostały w ramach finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki projektu Podole jako przestrzeń kontaktowa w III tys. przed Chr.: kurhany nad rzekami Murafa i Riv (nr 2017/27/B/HS3/01444), którym kierowała prof. Marzena Szmyt. (PAP)

ajw/ bar/