Opis projektu nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (PSWN) opublikowano w środę w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów.

Jak przypomniano, szkoły doktorskie działają od 1 października 2019 r., a zastąpiły – w wyniku reformy systemu szkolnictwa wyższego i nauki – wcześniejszą formę – studia doktoranckie. Zmiana modelu kształcenia doktorantów – wskazano w opisie – oznaczała m.in. poprawę ich statusu materialnego.

„Każdy doktorant w szkole doktorskiej (nieposiadający stopnia doktora) otrzymuje stypendium doktoranckie w wysokości co najmniej 37 proc. minimalnego wynagrodzenia profesora (…). Natomiast w przypadku pozytywnego wyniku oceny śródokresowej minimalna wysokość stypendium wzrasta co najmniej do 57 proc. minimalnego wynagrodzenia profesora. Stypendia są objęte przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych. Łączny okres wypłacania stypendium nie może przekroczyć 4 lat” – podkreślił resort nauki.

W opisie projektu wymieniono też inne obowiązujące rozwiązania, np. zwiększone stypendia dla doktorantów posiadających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności; wypłacanie stypendiów doktoranckich m.in. w czasie urlopu macierzyńskiego lub ojcowskiego; prawo doktorantów do ubiegania się o stypendium ministra nauki oraz do korzystania z preferencyjnego kredytu studenckiego z dopłatami do oprocentowania z budżetu państwa.

Zdaniem resortu nauki „w istotny sposób” poprawiały one status materialny doktorantów, a tym samym uzasadniały likwidację funkcjonującego w ramach studiów doktoranckich wsparcia w formie stypendiów i zapomóg.

Jednak – jak wskazano – w pierwszych latach funkcjonowania szkół doktorskich coraz częściej pojawiały się sygnały, by rozważyć możliwość przywrócenia zapomóg dla doktorantów. „Zwracano uwagę na konieczność uwzględnienia trudnych sytuacji losowych mogących dotykać członków społeczności doktoranckiej. Sytuacje te, jak wskazywano, mogą utrudniać bądź uniemożliwiać prowadzenie badań naukowych, a nawet prawidłowe funkcjonowanie. Podnoszono, że umożliwienie przyznania doktorantom zapomogi stanowiłoby realną formę wsparcia w trudnych, wyjątkowych sytuacjach i sprzyjałoby kształtowaniu optymalnych warunków kształcenia doktorantów dotkniętych tymi trudnościami” – czytamy w opisie projektu.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zaproponowało więc w projekcie noweli ustawy PSWN, by przyznać podmiotom prowadzącym szkoły doktorskie możliwość wypłacania doktorantom zapomóg i aby były one finansowane ze środków własnych tych podmiotów. Poza tym zapomogi te nie byłyby włączane do systemu pomocy materialnej.

„Na skutek wprowadzonych zmian podmioty prowadzące szkoły doktorskie będą miały podstawę do przyznawania zapomóg doktorantom, jednakże wypłaty będą finansowane z ich środków własnych. Zapewni to możliwość otrzymania zapomogi przez doktoranta i jej wypłaty przez podmiot prowadzący szkołę doktorską, a zarazem pozwoli zminimalizować dodatkowe obowiązki regulacyjne związane z wprowadzaną zmianą i będzie bezkosztowe z punktu widzenia budżetu państwa” – wskazało MNiSW.

Resort nauki podkreślił przy tym, że przyjęcie innego rozwiązania, czyli włączenie zapomogi dla doktorantów do systemu pomocy materialnej, oznaczałoby zwiększenie obciążeń regulacyjnych i organizacyjnych podmiotów prowadzących szkoły doktorskie, a przy tym obciążałoby dodatkowo budżet państwa.

Projekt ma być przyjęty przez rząd w III kwartale br. (PAP)

Nauka w Polsce

agt/ mhr/