W kwietniu br. rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach prof. Ryszard Koziołek zaproponował powołanie międzyuczelnianego zespołu, który miałby określić potencjał konsolidacyjny trzech uczelni: UŚ, Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach i Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Argumentował to m.in. potencjalnym awansem w rankingach oraz powstaniem w Katowicach silnego ośrodka akademickiego porównywalnego z istniejącymi w Warszawie, Krakowie czy Poznaniu.

Senat UŚ zaopiniował to pozytywnie. Następnie sprawa trafiła pod obrady senatów pozostałych dwóch uczelni, które (podczas posiedzeń pod koniec maja - SUM i pod koniec czerwca - UE) negatywnie oceniły tę propozycję. PAP zapytała rektorów o powody takiej decyzji.

I tak, w ocenie rektora Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach prof. Tomasza Szczepańskiego, „najlepszym modelem współpracy śląskich uczelni jest federacyjność a nie pełna konsolidacja”. – Nasze uczelnie nie chcą tracić tożsamości, autonomii i decyzyjności – wskazał.

Dodał, że przeciw połączeniu uczelni jednoznacznie wypowiedziały się „wszystkie właściwe” gremia SUM: senacka komisja ds. rozwoju uczelni, rada dziedziny naukowej, rada uczelni, wreszcie senat.

W ocenie prof. Tomasza Szczepańskiego należy stawić na współpracę w ramach Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki. Składa się ono z siedmiu uczelni publicznych z Katowic; powstało na potrzeby organizacji całorocznych obchodów Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024, ale istnieje do dziś.

– „Przećwiczyliśmy” tę współpracę organizując choćby 50 Tygodni Nauki. Myślę, że to w ramach konsorcjum powinniśmy zacieśniać współpracę. (…) Moim zdaniem to nie jest czas na konsolidację, nie ma przecież nawet uregulowań prawnych ani woli do takich działań. Ale jestem też przekonany, że zawsze warto współpracować, wręcz trzeba ze sobą rozmawiać o nowych ideach, zjawiskach, trendach. Oczywiście warto, aby współpraca federacyjna uczelni publicznych mogła uzyskać dodatkowe wsparcie ze strony państwa – podsumował rektor SUM.

Z kolei rektorka Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach prof. Celina M. Olszak przypomniała, że już raz (w 2023 roku) przeprowadzono analizę możliwości konsolidacji uczelni z konsorcjum. - Wówczas stwierdzono, że brak jest formalnych i strategicznych przesłanek do ustawowego połączenia, włączenia lub federacji uczelni – przypomniała prof. Celina M. Olszak.

W jej ocenie najbardziej efektywnym rozwiązaniem jest „forma funkcjonalna, umożliwiająca pełne wykorzystanie potencjału wszystkich uczelni”.

– Właśnie tę współpracę należy dziś wzmacniać – w sposób otwarty i inkluzywny, a nie wyłączający z tego grona podmioty, których działalność dydaktyczna i naukowo-badawcza może wiele wnieść do śląskiej nauki, wspierać i rozwijać region. Każda uczelnia ma swoją historię, misję, strategię i unikalną kulturę organizacyjną. Właśnie ta różnorodność, połączona z autonomią, jest siłą konsorcjum i pozwala na partnerską współpracę oraz rozwój w wielu dziedzinach – podkreśliła rektorka UE, deklarując wolę kontynuacji i pogłębiania współpracy w ramach konsorcjum.

Dla rektora Uniwersytetu Śląskiego prof. Ryszarda Koziołka negatywna opinia senatów UE i SUM nie była „wielkim zaskoczeniem”. – Wstępne rozmowy wskazywały na to, że projekt nie spotka się z entuzjastycznym przyjęciem, mimo danych wskazujących na bardzo wysoki potencjał rozwojowy połączonej uczelni. Uznałem jednak, wraz z moimi współpracownikami, a potem i senatem, że nadszedł czas, aby postawić to pytanie publicznie – już nie w kuluarach, tylko otwarcie na forum; aby wydobyć ten temat z półcienia – powiedział PAP.

W jego ocenie to przyczynek do rozpoczęcia „szerszych rozmów” między członkami Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki. – Kiedy działamy razem, to efekty są poważne, żeby nie powiedzieć spektakularne. Przykładem były obchody Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024 – mówił prof. Ryszard Koziołek, który jest też przewodniczącym wspomnianego konsorcjum siedmiu uczelni publicznych z Katowic.

Dodał, że górnośląskie środowisko akademickie „musi wytworzyć przewagę konkurencyjną, która pozwoli stanąć obok Krakowa czy Wrocławia”. – Musimy zacząć myśleć o ściślejszej współpracy, o sumowaniu naszych zasobów, naszego potencjału ludzkiego, infrastrukturalnego, finansowego. W pojedynkę żadna z naszych uczelni nie będzie w dobry sposób konkurować z najmocniejszymi uczelniami w Polsce, nie mówiąc o Europie – ocenił.

Pytany, czy skoro mają sprawdzony model współpracy w ramach konsorcjum, to może kolejnym krokiem byłaby federacja, odpowiedział, że „najwyższy czas”. - Myślę, że federacja to forma, która jest przed nami do przedyskutowania. To taka forma powiązania uczelni, w której każda zachowuje swoją tożsamość, swoją odrębność, swoją markę, a jednocześnie ściślej ze sobą współpracują – mówił. Dodał, że ułatwieniem byłby zachęty np. finansowe ujęte w opracowywanej nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Jak wskazał, ten „falstart konsolidacyjny niczego nie zmienił” w relacjach z pozostałymi członkami konsorcjum. - Rozwijamy wspólne inicjatywy i coraz częściej występujemy wspólnie w sprawach kluczowych dla naszego regionu - dodał prof. Koziołek.

W ocenie rektora UŚ konieczność rozpoczęcia działań – czy to na rzecz konsolidacji, czy federacji – jest nieunikniona. – To wymaga co najmniej miesięcy bardzo konkretnej pracy. Nie byłoby dobrze, gdybyśmy nagle, z powodu jakiegoś kryzysu, zostali zmuszeni do przeprowadzenia tego procesu w pośpiechu. Lepiej się przygotować – nawet tylko na poziomie pewnej symulacji – ocenił.

Rektor Ryszard Koziołek podkreślił też, że pomysł konsolidacji zainteresował regionalną opinię publiczną. – W tej kwestii wypowiedzieli się zarówno marszałek województwa śląskiego, przewodniczący Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, prezydent Katowic raz wielu innych przedstawicieli podmiotów samorządowych, gospodarczych i opiniotwórczych. Właściwie wszystkie były pozytywne, łącznie z deklaracjami wsparcia budżetu takiej ewentualnej przyszłego jednostki – czy sfederalizowanej czy skonsolidowanej – powiedział.(PAP)

akp/ bar/ amac/