Zbudowany przez ESA próbnik Gaia wykrył w Drodze Mlecznej zaskakującą rodzinę ponad tysiąca młodych gwiazd, która ucieka z miejsca swojego powstania. Odkrycie nie byłoby możliwe bez europejskiego kosmicznego teleskopu.
Jak wyjaśniają specjaliści z Europejskiej Agencji Kosmicznej, zasiedlające Drogę Mleczną gwiazdy zazwyczaj powstają w tzw. rodzinach, które z czasem rozprzestrzeniają się po galaktyce. Podczas gdy nieduże grupy tego typu całkowicie się rozpraszają, większe rodziny zwykle wędrują razem.
"Dzięki misji Gaia widzieliśmy wiele rodzin gwiazd. Zauważyliśmy strumienie gwiazd rozciągające się przez Drogę Mleczną, które pozostają nienaruszone przez miliardy lat. Zmapowaliśmy pradawne strumienie, które splatały się ze sobą, tworząc najwcześniejszą strukturę naszej galaktyki i stworzyliśmy <
Z pomocą teleskopu Gaia badacze wykryli (https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/adc2fa) nietypową rodzinę, która - mimo że zawiera ponad tysiąc gwiazd - wkrótce całkowicie się rozproszy.
"Rodzina nazwana Ophion jest wypełniona gwiazdami, które rozproszą się po galaktyce w całkowicie chaotyczny, nieskoordynowany sposób. Jest to dalekie od tego, czego spodziewalibyśmy się po tak dużej grupie. Co więcej, stanie się to w ułamku czasu, jaki zwykle byłby potrzebny, by tak liczna grupa gwiazd się rozproszyła. To zupełnie inna rodzina gwiazd, niż wszystkie, które dotąd widzieliśmy" – podkreślił jeden z naukowców misji, Dylan Huson z Western Washington University.
Badacz i jego zespół opracowali nową metodę analizy danych, które teleskop przesłał na temat milionów gwiazd. Kiedy zawęzili ten zbiór do gwiazd młodszych niż 20 mld lat, zauważyli rodzinę Ophion.
"To pierwszy raz, kiedy możliwe było zastosowanie takiego modelu do młodych gwiazd. Dokonaliśmy tego dzięki ogromnej ilości wysokiej jakości obserwacji spektroskopowych. Wciąż jest to dość nowa technika oferująca wiarygodne jednoczesne pomiary parametrów wielu młodych gwiazd. Tego rodzaju masowe obserwacje to jedno z naprawdę bezprecedensowych osiągnięć misji Gaia" – powiedział o możliwościach teleskopu Johannes Sahlmann, naukowiec projektu Gaia w ESA.
Badacze nie wiedzą jeszcze, dlaczego Ophion zachowuje się tak nietypowo, choć zaproponowali kilka możliwych wyjaśnień.
Jak powiedzieli, nietypowa rodzina gwiazd znajduje się w odległości tylko 650 lat świetlnych od innych ogromnych skupisk młodych gwiazd, więc energetyczne zjawiska zachodzące w ich wnętrzu oraz wzajemne oddziaływania mogły przez lata wpływać na Ophion i zmieniać jej ewolucję.
W jej rejonie zauważono też ślady przeszłych wybuchów supernowych, które mogły usunąć okoliczną materię i sprawić, że gwiazdy rodziny Ophion zaczęły poruszać się znacznie szybciej i bardziej chaotycznie.
"Odkrycie to w ekscytujący sposób zmienia nasze myślenie o rodzinach gwiazd i o sposobach ich odnajdywania. Dotychczasowe metody polegały na łączeniu w rodziny gwiazd poruszających się w podobny sposób, ale Ophion wymknąłby się takiemu podejściu. Bez ogromnych, wysokiej jakości zbiorów danych z misji Gaia oraz nowych modeli, które teraz pozwalają nam je analizować, mogliśmy nie dostrzegać istotnego fragmentu gwiezdnej układanki" – zauważyła Marina Kounkel z University of North Florida.
Tymczasem, po 10 latach pracy, w marcu Gaia przestała obserwować kosmos. Jednak naukowcy zaznaczyli, że w nadchodzących latach spodziewają się jeszcze wielu odkryć.
W 2026 oraz najwcześniej w 2030 roku mają zostać udostępnione jeszcze dwa potężne zestawy danych zgromadzonych przez teleskop.
Marek Matacz (PAP)
mat/ agt/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
