Tam, gdzie obok siebie żyją ludzie i duże drapieżniki, dochodzi do różnego rodzaju konfliktów, które mogą oznaczać zagrożenie dla ludzi lub zwierząt gospodarskich. Ale to zwykle dla drapieżnika kończą się fatalnie: dzikie zwierzę, które dopuszcza się ataków, jest zwykle odstrzelone - nawet, jeśli do wspomnianych sytuacji dochodzi często przez lekkomyślność lub zaniedbanie ludzi.

Problemy mogą wynikać m.in. w związku z obecnością niedźwiedzi, na przykład tybetańskich (Ursus arctos pruinosus). Zwierzęta te mogą podchodzić zbyt blisko ludzi i terenów zabudowanych. Niewykluczone, że do takich zachowań zmuszają je zmiany klimatyczne. Na Wyżynie Tybetańskiej stanowi to istotny i nasilający się problem - dochodzi do niszczenia mienia, giną zwierzęta gospodarskie, niedźwiedzie, a czasami także ludzie.

Naukowcy opracowali rozwiązanie (DOI: 10.48550/arXiv.2503.23178), które może zapobiegać bliskim spotkaniom z drapieżnikami. Jest to sterowana przez AI maszyna, która identyfikuje niedźwiedzie i spryskuje je uzyskaną z papryczek chili kapsaicyną. Zdaniem autorów wynalazku może ona zmniejszyć liczbę niebezpiecznych konfrontacji z ludźmi. Zastosowana do spryskiwania niedźwiedzi mieszanka zawiera 5 proc. kapsaicyny, substancji, która odpowiada za palący smak papryczek chili, oraz do 2 proc. mentolu. Kontakt z tym roztworem jest dla zwierząt nieprzyjemny, ale bezpieczny.

Rozwiązanie opracował zespół Pengyu Chena z Uniwersytetu Wuhan w Chinach.

Zastosowany model sztucznej inteligencji został wyszkolony w oparciu o ponad 1000 zdjęć jaków, antylop, ludzi – oraz ponad 600 niedźwiedzi. W założeniu gazu należało używać tylko w przypadku niedźwiedzi.

Kolejnym krokiem było zaprojektowanie urządzenia wyposażonego w miotacz gazu, kamerę, mały komputer do obsługi modelu sztucznej inteligencji, jednowatowy panel słoneczny oraz litowy akumulator o pojemności 11 000 miliamperogodzin, wystarczający na 30 dni funkcjonowania. Po aktywacji przez komputer sprej może pacyfikować niedźwiedzie z odległości do 13 metrów. Koszt urządzenia to około 65 dolarów.

Jak wykazały testy, w 91,4 proc. przypadków, gdy maszyna zidentyfikowała niedźwiedzia, był to rzeczywiście niedźwiedź; inaczej licząc, gdy niedźwiedź był obecny, w 93,6 proc. przypadków maszyna go zidentyfikowała. Prawdopodobieństwo, że przypadkowo spryskany zostanie człowiek, który wszedł w zasięg urządzenia, wyniosło 1,8 proc. Zdaniem autorów dodanie czujników podczerwieni lub czujników akustycznych mogłoby poprawić dokładność modelu (choć znane są przypadki postrzelenia przez myśliwych czołgających się i chrumkających osób, które udawały dzika).

Wypowiadający się w mediach wynalazcy zaznaczają, że choć traktowanie niedźwiedzi gazem rzeczywiście może je zniechęcać, są to zwierzęta inteligentne - zapewne nauczą się omijać tego rodzaju pułapki i dalej będą odwiedzać domy czy wysypiska śmieci. Na przykład w USA niedźwiedzie nauczyły się trzymać z dala od umundurowanych strażników parkowych strzelających gumowymi kulami. Z kolei trudne do otworzenia, "niedźwiedzioodporne" śmietniki sprawiają kłopoty co mniej rozgarniętym amerykańskim turystom.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ zan/