To pierwsza publikacja na temat Wolińskiego Parku Narodowego skoncentrowana na procesach geologicznych, jakie przez miliony lat zachodziły na wyspie Wolin. Szczegółowo omawia znajdujące się tam formacje skalne, ukształtowanie terenu, ale też np. wydobycie surowców.

Głównym autorem przewodnika jest dr Andrzej Piotrowski, specjalizujący się w kartografii geologicznej; w przygotowaniu przewodnika pomagali mgr Małgorzata Schiewe, również geolog kartograf, oraz hydrogeolog, dyrektor Pomorskiego Oddziału Państwowego Instytutu Geologicznego mgr inż. Zenon Wiśniowski.

„Powstało wiele publikacji na temat Wolińskiego Parku Narodowego, ale poruszano w nich głównie zagadnienia dotyczące przyrody ożywionej. Ten przewodnik jest inny, przedstawia zagadnienia przyrody nieożywionej” – wyjaśnił w rozmowie z PAP dr Piotrowski. „Krajobraz wyspy Wolin, to, czym zachwycamy się jako mieszkańcy i turyści, wynika z budowy geologicznej. Z tego, co jest głębiej” – dodał.

Geolog podkreślił, że „„Przewodnik geologiczny Wolińskiego Parku Narodowego i terenów przyległych” może być ciekawą lekturą nie tylko dla specjalistów, naukowców.

„To publikacja dla szerokiego odbiorcy. Staraliśmy się pisać przystępnym językiem. Jest dużo zdjęć” – zaznaczył Piotrowski.

Bogata szata graficzna pozwoli "zajrzeć" w strukturę geologiczną wyspy Wolin i ułatwi zrozumienie procesów, które kształtowały jej krajobraz przez miliony lat.

„Przy czym nie omawiamy geologii od początku świata, czyli 4,6 mld lat, ale zaledwie od 250 mln lat. Ponieważ tak głęboko, do soli kamiennych, sięgnęły odwierty poszukiwawcze za ropą i gazem, wykonywane w latach 70. XX w.” – wyjaśnił naukowiec.

Podkreślił, że choć prace redakcyjne nad przewodnikiem były ekspresowe (kilka miesięcy w 2024 r.), publikacja jest efektem badań prowadzonych przez kilkadziesiąt lat przez specjalistów Pomorskiego Oddziału Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego. Wykonywali oni m.in. bardzo głębokie wiercenia, dochodząc do osadów z okresu mezozoicznego (250 – 66 mln lat temu).

„Okazy skał z tych głębokich wierceń, sole kamienne, znajdują się w muzeum WPN w Międzyzdrojach” – przypomniał Piotrowski. „Przewodnik omawia te skały” - zaznaczył.

W publikacji bardzo szczegółowo opisano nie tylko osady przypowierzchniowe, ale też wgłębne. Piotrowski wyjaśnił, że krajobraz Wolina ukształtował cofający się lądolód „zaledwie 14-15 tysięcy lat temu”, ale kiedy opierał się o wzgórza morenowe tej wyspy, „w specyficzny sposób" się zaznaczył.

„Spowodował piętrzenia osadów z okresu kredowego (145–66 mln lat temu) - to różne wapienie, w tym kreda, którą pisze się po tablicy; ale też osadów trzeciorzędowych (65–1,8 mln lat temu). Zostało trochę osadów z miocenu, na przykład węgiel brunatny” - powiedział Piotrowski.

Geolog zwrócił uwagę, że to, co przed kilkunastoma tysiącami lat ukształtowało klify wyspy Wolin, stworzyło również słynne stumetrowe białe klify półwyspu Jasmund na wyspie Rugia w Niemczech. „To druga strona jęzora lodowcowego” – powiedział Piotrowski. „One pojawiły się na skutek +wyciśnięcia+. To dowodzi dynamiki procesu" – dodał.

Piotrowski ocenił, że wyspa Wolin i WPN to „miejsce niezwykłe pod względem geologicznym, przyrodniczym, estetycznym i edukacyjnym”. Podkreślił, że wydany niedawno przewodnik jest pierwszym opracowaniem omawiającym głębsze warstwy geologiczne i np. takie zagadnienia, jak eksploatacja surowców wapiennych; opisuje m.in. cementownię w Lubinie działającą od drugiej połowy XIX w.

„Śladem wydobycia wapieni jest Jezioro Turkusowe” – przypomniał Piotrowski.

Gratką dla geoturystów będzie osiem zaproponowanych przez autorów przewodnika tras, które umożliwiają odkrywanie reliktów dawnych epok zapisanych w krajobrazie. Dodatkową częścią publikacji jest katalog głazów narzutowych (granitów, gnejsów i skał krystalicznych) na wyspie Wolin i Wyspie Chrząszczewskiej.

Przewodnik jest dostępny w formie elektronicznej na stronie WPN - https://wopn.gov.pl/przewodnik-geologiczny

W pdf oraz wersji książkowej można znajdują się kody QR odsyłające do interaktywnych map, co ułatwia lokalizację poszczególnych obiektów.

Papierowe egzemplarze przewodnika są dystrybuowane nieodpłatnie przez WPN. Wydawcą przewodnika, który ukazał się w nakładzie 2 tys. egzemplarzy, jest Państwowy Instytut Geologiczny-PIB oraz Woliński Park Narodowy. Publikację sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska.(PAP)

Nauka w Polsce

tma/ bar/ lm/