Badania (https://doi.org/10.1017/S0007123424000498) przeprowadzili naukowcy z University of Southampton. To jak dotąd największa i najbardziej wszechstronna analiza trendów w zaufaniu politycznym na świecie. Łączy wyniki z 3377 badań, przeprowadzonych w latach 1958–2019, obejmujących ponad pięć milionów respondentów ankiety, łącznie ze 143 krajów.

Podczas gdy zaufanie do instytucji reprezentatywnych ogólnie spada, zaufanie do instytucji niereprezentatywnych, takich jak policja, służba cywilna i system prawny, pozostało stabilne lub wzrosło, co wskazuje na szczególny kryzys zaufania do wybieranych przedstawicieli krajów.

Naukowcy twierdzą, że wyniki są "znakiem ostrzegawczym", który może utorować drogę niedemokratycznym przywódcom politycznym do wykorzystywania państwa w bardziej autokratyczny sposób.

"Spadek zaufania publicznego do władz politycznych jest kluczowy dla wyzwań, przed którymi stoją obecnie rządy demokratyczne w wielu krajach" — wskazał dr Viktor Valgardsson, główny autor badania. - "Niskie zaufanie polityczne zwykle wiąże się ze wsparciem dla partii populistycznych i przywódców, którzy występują przeciwko politycznemu establishmentowi. Utrudnia to również rządom reagowanie na kryzysy, takie jak zmiana klimatu i pandemia Covid-19".

"W Stanach Zjednoczonych zaufanie do rządu federalnego gwałtownie spadło w ciągu ostatnich kilku dekad i nie jest to przypadek, że obecnie jesteśmy świadkami dramatycznego ataku na instytucje demokratyczne, prowadzonego przez kandydata, który został wybrany po tym, jak obiecał to właśnie zrobić" - mówił profesor. - "Chociaż nadal istnieją dowody na to, że obywatele w dużej mierze popierają ideę demokracji, wielu z nich straciło wiarę w instytucje niezbędne do demokratycznych rządów, co skłoniło niektórych z nich do głosowania na kandydatów, którzy wydają się być zdecydowani na demontaż demokracji, jaką znamy".

Jak wynika z badania, zaufanie do parlamentu spadło o około dziewięć punktów procentowych od 1990 do 2019 roku we wszystkich demokracjach na świecie, podczas gdy zaufanie do policji wzrosło w tym samym okresie o około 13 punktów.

Zaufanie do parlamentu spada w 36 demokracjach, w tym w Argentynie, Brazylii, Francji, Włoszech, Hiszpanii, Korei Południowej, Australii i Stanach Zjednoczonych, a wzrosło tylko w sześciu.

W Wielkiej Brytanii zaufanie do parlamentu i rządu stopniowo spadało w ostatnich dekadach, chociaż niewielkie ożywienie było widoczne w okolicach referendum w sprawie Brexitu. Zaufanie do systemu prawnego i policji, jak się wydaje, spadało do kryzysu finansowego w 2008 roku, ale od tego czasu stopniowo rośnie.

Zaufanie do parlamentu i rządu spadło na całym świecie po kryzysie finansowym w 2008 r., jednak istnieją pewne różnice regionalne; w Ameryce Łacińskiej zaufanie polityczne rosło do około 2014 r., ale od tego czasu gwałtownie spada. Tymczasem nie było wyraźnego spadku w Azji i na Pacyfiku.

Dania, Norwegia, Szwecja, Szwajcaria, Ekwador i Nowa Zelandia sprzeciwiają się globalnemu trendowi - rośnie tam zaufanie do instytucji przedstawicielskich.

"Spadające zaufanie do instytucji demokratycznych nie jest nieuniknione. Jeśli obywatele nie ufają czemuś w sposobie praktykowania polityki demokratycznej, być może polityka ta musi się zmienić" – zaznaczył profesor Will Jennings, współautor raportu z University of Southampton. - "Biorąc pod uwagę stale wysokie poparcie obywateli dla ideałów demokratycznych, zmiany te mogą zmierzać w kierunku bardziej, a nie mniej demokratycznych rządów".

Paweł Wernicki(PAP)

pmw/ zan/