Konferencja „Poza. Historie kobiet znikających z nauki – sztuki – kultury – edukacji – polityki” poświęcona będzie kobietom niedocenionym i zapomnianym, a mającym często olbrzymie osiągnięcia naukowe i artystyczne.

„Druga połowa XX i XXI wiek przyniosły intensywny rozwój badań nad historią kobiet, która ukazuje ich wielowymiarową rolę w różnych sferach życia. Mimo to wiele obszarów pozostaje wciąż nieodkrytych, a liczne postacie – marginalizowane lub wręcz pomijane w narracjach historycznych. Celem nadchodzącej konferencji jest przywrócenie pamięci o konkretnych kobietach i uwypuklenie ich wkładu w rozwój społeczeństwa, z jednoczesnym wskazaniem przyczyn ich nieobecności w powszechnej świadomości" - tak cele konferencji przedstawili jej organizatorzy.

Jak zapowiedzieli, kluczowym tematem ma być "analiza mechanizmów zapominania, pomijania i wykluczania kobiet z historii".

Jedną z takich zapomnianych w Polsce artystek jest Alina Ślesińska, uczennica Xawerego Dunikowskiego i rzeźbiarka, która w latach 50. i 60. XX wieku odnosiła sukcesy we Francji.

W Polsce pozostawiła po sobie pomniki Bolesława Prusa w Nałęczowie oraz Marii i Piotra Curie w Lublinie. Stworzyła też stojącą do dziś w Kołobrzegu rzeźbę „Macierzyństwo”, ale w odczuciu historyków sztuki jest „wielką nieobecną”. W polskim kinie taki sam status – „wielkiej nieobecnej” ma inna bohaterka konferencji – Maria Chwalibóg. Ta zmarła w marcu 2024 r. aktorka zagrała w około 40 filmach czołowych polskich reżyserów. Za rolę w filmie Agnieszki Holland „Kobieta samotna” zdobyła główną nagrodę na festiwalu w Gdyni w 1988 r.

W polityce i działalności społecznej niezwykłą rolę odegrały Krystyna Arciuch oraz Elżbieta Ledererova. Pierwsza z nich była prawnikiem i sekretarką Romana Zambrowskiego w okresie, gdy ten należał do ścisłego kierownictwa władz PRL. Potem przez wiele lat pracowała w wydawnictwie „Wiedza Powszechna”.

Z kolei Elżbieta Ledererova, filolożka i tłumaczka czeskiej literatury wraz ze swoim mężem Jiřím Ledererem zaangażowała się w wydarzenia Praskiej Wiosny 1968 r. Oboje zapłacili za to po inwazji wojsk Układu Warszawskiego prześladowaniami ze strony czechosłowackiej służby bezpieczeństwa. Nie powstrzymało jej to jednak przed dalszymi działaniami – była jedną z pierwszych sygnatariuszek Karty 77 – opozycyjnego ruchu na rzecz przestrzegania praw człowieka.

Udział w konferencji zapowiedziały m.in. prof. Małgorzata Dajnowicz z Instytutu Pileckiego, dr hab. Danuta Ciesielska z PAN, dr hab. Luiza Nader z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, dr Agnieszka Polak z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, dr Jolanta Epsztein z PAN, dr Anna Rudek-Śmiechowska z Instytutu Polonika, dr Justyna Zajko-Czochańska z Uniwersytetu w Białymstoku, dr Ewa Bobrowska z Terra Foundation for American Art oraz Alicja Gzowska z Muzeum Narodowego w Warszawie.

Wśród zaproszonych do udziału w konferencji naukowców są również dr Tomáš W. Pavlíček z Instytutu Masaryka i Archiwum Czeskiej Akademii Nauk, prof. Tadeusz Epsztein z Instytutu Historii PAN i reprezentujący tę samą placówkę dr hab. Bartosz Kaliski oraz dr Aleksander Łaniewski.

Konferencja rozpocznie się w poniedziałek o godz. 10 w siedzibie Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. Współorganizatorem konferencji jest Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika.

Patronem medialnym wydarzenia jest portal historyczny Polskiej Agencji Prasowej dzieje.pl. (PAP)

jkrz/ js/