Określił przestrzenną strukturę białkowego kompleksu Elongator, co toruje drogę do rozwoju nowych metod diagnostyki i leczenia niektórych chorób nowotworowych i neurodegeneracyjnych. Dr hab. Sebastian Glatt z Małopolskiego Centrum Biotechnologii UJ otrzymał Nagrodę FNP 2024 w obszarze nauk o życiu i o Ziemi.
FNP nagrodziła dr. hab. Sebastiana Glatta za ustalenie struktury i funkcji kompleksu Elongator wpływającego na poprawność biosyntezy białka.
Dr hab. Glatt jest międzynarodowym liderem badań w dziedzinie biologii strukturalnej, szczególnie w obszarze translacji, czyli biosyntezy białek w komórkach według wytycznych zapisanych w genach. Dokładne poznanie mechanizmów komórkowych badanych przez dr. hab. Glatta ma zatem duże znaczenie kliniczne, torując drogę do rozwoju nowych metod stosowanych w diagnostyce, prewencji i leczeniu chorób - czytamy w informacji prasowej FNP.
Choć każda komórka w organizmie ma dokładnie ten sam materiał genetyczny, różne typy komórek produkują zupełnie inne zestawy białek. To, które geny – i kiedy – ulegną ekspresji, czyli na ich podstawie zostaną wyprodukowane białka, jest bardzo ściśle kontrolowane i regulowane przez komórki. W regulację tę zaangażowane są bardzo liczne elementy, struktury i kompleksy białkowe. Jednym z nich jest kompleks Elongator.
Tajemnice Elongatora
Elongator to konglomerat, który występuje we wszystkich komórkach eukariotycznych (zwierząt, roślin, grzybów i protistów) i odpowiada za określone modyfikacje chemiczne cząsteczek transferowego RNA (tRNA). Cząsteczki tRNA są kluczowe w procesie translacji - przenoszą określone aminokwasy do rybosomów, gdzie odbywa się biosynteza białek, po to, aby umożliwić ich włączanie do nowo powstających białek.
Nagrodzony przez FNP badacz wraz z zespołem, stosując zaawansowane techniki wizualizacji, takie jak krystalografia rentgenowska i mikroskopia krioelektronowa, określił przestrzenną, trójwymiarową strukturę kompleksu Elongator.
Dzięki temu możliwe stało się ustalenie aktywności biochemicznej i mechanizmu działania tego kompleksu, a także określenie funkcji poszczególnych jego składników. Co więcej, znajomość przestrzennej architektury białka pozwala przewidzieć, jak różne zaburzenia tej struktury, spowodowane mutacjami, mogą wpłynąć na funkcjonowanie komórki, a co za tym idzie, całego organizmu.
Cel dla nowatorskich leków
W przypadku kompleksu Elongator, wiadomo, że jego mutacje występujące u ludzi są powiązane z różnymi chorobami neurorozwojowymi i neurodegeneracyjnymi (jak np. ataksja), a także z nowotworami (np. rakiem piersi). To czyni kompleks Elongator bardzo interesującym celem dla nowatorskich leków.
***
Sebastian Glatt urodził się w 1981 roku w Wiedniu. W 2004 roku ukończył studia na kierunku genetyka i mikrobiologia na Uniwersytecie Wiedeńskim. Również tam 3 lata później obronił (z wyróżnieniem) doktorat. W latach 2008-2015 prowadził badania w Zakładzie Biologii Strukturalnej i Obliczeniowej w Europejskim Laboratorium Biologii Molekularnej w Heidelbergu. Od września 2015 roku prowadzi własną, niezależną Grupę Badawczą Maxa Plancka w Małopolskim Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
W tym czasie nawiązał i utrzymuje owocną współpracę naukową z wiodącymi laboratoriami na całym świecie, m.in. w Niemczech, Francji, Belgii, Szwajcarii i Australii. Jest autorem 58 publikacji, w tym oryginalnych artykułów oraz artykułów przeglądowych publikowanych w najbardziej renomowanych czasopismach naukowych.
Za swoje osiągnięcia naukowe dr hab. Sebastian Glatt otrzymał wiele prestiżowych nagród i grantów, m.in.: grant ERC Consolidator (2020), Nagrodę NCN (2021), grant EMBO Installation. Jest członkiem m.in. Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej (EMBO), Komitetu Krystalografii Polskiej Akademii Nauk oraz Young Academy of Europe (YAE).
Dr hab. Sebastian Glatt pełni też funkcję zastępcy dyrektora ds. nauki w Małopolskim Centrum Biotechnologii oraz powołał do życia Krajowe Centrum Kriomikroskopii Elektronowej w Narodowym Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS w Krakowie.
Zainteresowania badawcze dr. hab. Sebastiana Glatta koncentrują się wokół metabolizmu kwasów nukleinowych, ekspresji genów, modyfikacji cząsteczek RNA i regulacji syntezy białek w komórkach. W swoich badaniach łączy on metody biologii strukturalnej, biologii molekularnej, biochemii, biofizyki i biologii komórki.
Oprócz dr. hab. Sebastiana Glatta w gronie nagrodzonych przez FNP znaleźli się: prof. Janusz Lewiński, prof. Krzysztof Sacha i prof. Marcin Wodziński. Grono laureatów, łącznie z tegorocznymi zdobywcami Nagrody, liczy już 121 osób.(PAP)
Nauka w Polsce
ekr/ bar/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
