Finały tegorocznych edycji European Union Contest for Young Scientists (EUCYS) dla naukowców do 20. roku życia oraz EU TalentOn, dla naukowców w wieku do 35 lat, odbyły się w podziemnej siedzibie Muzeum Śląskiego.

W gronie osób, które zdobyły pierwszą nagrodę konkursu EUCYS znalazł się Polak, Piotr Olbryś, za projekt dotyczący nowatorskich materiałów katodowych. Był on jednym z uczestników pięciodniowego finałowego konkursu, w którym uczestniczyło 143 młodych badaczy w wieku od 14 do 20 lat, reprezentujących 37 krajów, zarówno z Unii Europejskiej, jak i spoza niej.

Jak poinformował Uniwersytet Śląski, pierwsze nagrody, każda o wartości 7 tys. euro, przyznano czterem projektom: Lamii Music z Austrii za badania nad zrównoważonymi ogniwami słonecznymi uczulonymi na barwnik, Nikhilowi Vemuri z USA za globalny system ANOMaLY do redukcji emisji podtlenku azotu z rolnictwa, Piotrowi Olbrysiowi z Polski za projekt dotyczący nowych materiałów katodowych opartych na heterocyklicznych pochodnych pireno-4,5,9,10-tetraonu oraz Aleksandrze Petkovej z Bułgarii za badania teoretyczne i eksperymentalne nad śladami statków.

Drugie i trzecie nagrody przyznano projektom ze Słowacji, Holandii, Kanady, Szwajcarii, Litwy i Węgier. Łączna pula nagród pieniężnych wyniosła 62 tys. euro, a oprócz głównych nagród przyznano także prestiżowe stypendia oraz zaproszenia na wizyty do instytucji takich jak CERN i ESA.

W tegorocznej edycji EUCYS, drugiej organizowanej w Polsce od 2014 r., uczestnicy zaprezentowali 93 projekty z takich dziedzin, jak: biologia, chemia, informatyka, inżynieria, ochrona środowiska, matematyka, medycyna, fizyka i nauki społeczne. Wszyscy młodzi naukowcy wcześniej zdobyli pierwsze nagrody w krajowych konkursach naukowych, a ich prace oceniane były przez międzynarodowe jury złożone z 21 renomowanych ekspertów, pod przewodnictwem prof. Milana Maceka.

Konkurs EUCYS rozpoczął się oficjalnie 10 września w siedzibie Narodowej Orkiestry Polskiego Radia w Katowicach. W ciągu kolejnych trzech dni uczestnicy prezentowali swoje projekty naukowe w tym samym miejscu. Konkurs koncentrował się na współczesnych wyzwaniach, kluczowych dla rozwoju społeczeństw i nauki w XXI wieku. Wśród nich są m.in.: zrównoważony rozwój i ochrona środowiska, technologie i innowacje, zdrowie oraz biotechnologia, bezpieczeństwo i ochrona, edukacja oraz integracja społeczna, a także mobilność i infrastruktura.

Z kolei w rozstrzygniętym również w piątek finale konkursu EU TalentOn naukowcy do 35. roku życia pracowali od 9 września w czteroosobowych grupach nad tym, aby 'zbawić' świat. Do Katowic przyjechało w tym celu 99 młodych naukowców z 24 krajów.

Uczestnicy tego konkursu pracowali nad stworzeniem naukowych propozycji w pięciu obszarach naukowych, które odpowiadają pięciu misjom Unii Europejskiej w programie "Horyzont Europa". Wśród nich były: adaptacja do zmian klimatu, walka z rakiem, zdrowe oceany, morza, wody przybrzeżne i śródlądowe, neutralne klimatycznie i inteligentne miasta, a także zdrowa gleba i żywność.

Finaliści konkursu pracowali w spinPLACE – centrum kreatywności i coworkingu Uniwersytetu Śląskiego. To oddane w ostatnich latach do użytku miejsce, zaprojektowane z myślą o wspieraniu innowacyjności i interdyscyplinarności. Uczestnicy mieli dostęp do zaawansowanych laboratoriów, przestrzeni coworkingowych oraz stref do dyskusji i wymiany pomysłów.

Pula nagród w tym konkursie wynosiła 75 tys. euro, z czego nagrodą główną było 12 tys. euro za najlepszy projekt badawczy. Jak wynika z informacji organizatorów, za najlepszy projekt uznano "Breath for Life", realizowany w kategorii walki z rakiem. Uczestnikami tego projektu byli: Anneke Kastelein, Ana Filipa Moreno, Guillermo Nevot i Simone Kresevic, a opiekunem grupy (z ramienia uczelni konsorcjum Europejskiego Miasta Nauki) był Krzysztof Gorgoń.

W pozostałych obszarach pierwsze nagrody przyznano: w kategorii zmian klimatu projektowi H2Fast (Paweł Brusiło, Faisal Alaidy, Brita Laht, Ana Maria Popa; opiekun Weronika Wypler), w kategorii zachowania wód projektowi WhaleTrail (Leonard Günzel, Spela Lemez, Akshay Kowseller, Adriano Nicola Pilagatti; opiekunka Barbara Wachowicz), w kategorii miejskiej projektowi E(CO) mining (Ali Badiei, Aanchal Sharma, Carmelo Carbone, Muhammad Hamza Daud; opiekun Kamila Fąfera), a w kategorii gleby i żywności projektowi ReviSoil (Aleksandra Makiej, Adam Grzywaczyk, Qumber Abbas, Emma Olmi; opiekunka Aleksandra Maksimowska).

Całe tegoroczne obchody Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024 podzielono na grupy programowe. Są to: Miasto–Region–Akademia, program młodych Miasta Nauki, program edukacyjny Nauczyciele-Nauczycielom i program wydarzeń specjalnych (w którym m.in. przeprowadzono europejskie konkursy dla młodych naukowców). Najbardziej widoczne w przestrzeni publicznej są wydarzenia 50 tygodni w Mieście Nauki.

Są to tygodnie tematyczne, poświęcone ważnym społecznie zagadnieniom. Obecnie trwa „Tydzień Katowic", wpisany w obchody przypadających 11 września 159. urodzin miasta. Kolejne "Tygodnie w Mieście Nauki" poświęcone będą: szczęściu, turystyce i tańcowi. Należy spodziewać się też tygodni: informacji, kreatywności, przemysłu, czarownic (przy okazji Halloween), gier, robotów, klimatu, energii, improwizacji, człowieka oraz materiałów.

W ramach EMNK 24 w czerwcu w Katowicach odbyły się m.in.: konferencja EuroScience Open Forum (ESOF 2024) i EU Talent Fair – europejska inicjatywa targów pracy dla studentów, naukowców na wczesnym etapie kariery, badaczy, przedsiębiorców, start-upowców i inwestorów.(PAP)

mtb/ jms/ jann/