Indeks Cyfryzacji Przedsiębiorstw (ICP) opracowali prof. Maria Aluchna i dr Dominika Bosek-Rak z Katedry Teorii Zarządzania SGH i Daniel Kaszyński z Instytutu Ekonometrii SGH. Kierowwnikiem projektu był prof. Bogumił Kamiński z AI Lab w SGH, profesor w Data Science Laboratory w Toronto Metropolitan University (Kanada). Wyniki ich pracy zaprezentowano podczas Impact’24 w Poznaniu.

W informacji prasowej przesłanej serwisowi Nauka w Polsce przez SGH podkreślono, że cyfryzacja przedsiębiorstw jest kołem zamachowym zrównoważonego rozwoju współczesnej gospodarki, umożliwiającym wzrost innowacyjności i konkurencyjność na rynkach międzynarodowych. Poziom dojrzałości cyfrowej przedsiębiorstw jest funkcją wielu czynników składowych obejmujących zarówno aspekty strategiczne, technologiczne, finansowe, jak i ludzkie.

W ramach ICP badaniu poddano 204 spółki notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) w trzech okresach: przed pandemią COVID-19 (lata 2018-19), w jej trakcie (lata 2020-21) oraz po pandemii (lata 2022-23). Przebadane zostały największe firmy giełdowe (WIG20), a także firmy średniej wielkości (WIG40 i WIG80) oraz firmy małe. Z perspektywy łącznej wyniki pokazują, że poziom digitalizacji przedsiębiorstw systematycznie i zauważalnie rósł w kolejnych latach.

Tendencja ta jest widoczna zarówno na poziomie zagregowanym, jak i we wszystkich badanych sektorach gospodarki. Interesującym zjawiskiem jest obserwacja, że w spółkach w pierwszej kolejności opracowywana jest strategia cyfrowa i podejmowane są działania usprawniające cyfrowy kontakt z interesariuszami (klientami, pracownikami), a dopiero w drugiej kolejności rosną nakłady finansowe na cyfryzację i podnosi się wykorzystanie zaawansowanych nowoczesnych technologii.

To pozwala sądzić, że polskie firmy mają ostrożne podejście do nowości w zakresie cyfryzacji i podejmują decyzje w tym zakresie, analizując wynikające z nich korzyści. Oczywiście, sytuacja ta jest zróżnicowana pomiędzy sektorami. Najbardziej zaawansowanym sektorem w zakresie poziomu cyfryzacji jest branża informatyczna (średni indeks cyfryzacji w 2022 r. na poziomie 65 proc.), natomiast najmniej przemysł spożywczy (57 proc.). Z kolei największą dynamikę wzrostu poziomu cyfryzacji odnotowaliśmy w branży mediowej i rozrywkowej (wzrost z 39 proc. w 2018 r. do 64 proc. w 2022 r.) - przekazano w informacji SGH.

Co ciekawe, firmy WIG20 miały najwyższy poziom startowy cyfryzacji, ale to firmy WIG40 i WIG80 najszybciej mogły opracować i wdrożyć swoje strategie wykorzystania nowoczesnych technologii; ich skala działania oraz dostęp do niezbędnych kompetencji pozwoliła im na sprawne realizowanie takiej transformacji i w 2022 r. to te przedsiębiorstwa miały najwyższy poziom cyfryzacji. Natomiast firmy najmniejsze charakteryzują się najniższym poziomem indeksu i małą jego dynamiką, co wskazuje na największą przestrzeń do poprawy w nadchodzących latach.

W każdym ze wskazanych wyżej trzech okresów autorzy analiz zgromadzili informacje nt. dojrzałości cyfrowej przedsiębiorstw w podziale na kilka obszarów: strategia cyfrowa przedsiębiorstwa; technologia - czyli stopień wykorzystania nowoczesnych technologii w działalności przedsiębiorstwa (m.in. sztuczna inteligencja); inwestycje - czyli poziom nakładów finansowych na projekty związane z cyfryzacją; organizacja - czyli stopień wykorzystania narzędzi cyfrowych w kontakcie z interesariuszami, w tym z pracownikami.

Dodatkowo w ramach badania naukowcy przeanalizowali świadomość przedsiębiorstw w obszarze ESG w podziale na znaczenie realizacji celów ESG w zarządzaniu przedsiębiorstwem, efektywność działań przedsiębiorstwa i ich pomiaru w obszarze ESG, wartość dla interesariuszy z realizacji celów zrównoważonego rozwoju.

SGH przypomina, że Polska od lat plasuje się bardzo nisko w stosunku do innych państw europejskich, gdy chodzi o poziom cyfryzacji. Publikowany przez Komisję Europejską Digital Economy and Society Index (DESI), mierzący poziom cyfryzacji na poziomie krajów, umieszcza Polskę dopiero 4. miejscu od końca listy. Badania przeprowadzone w SGH w latach 2018-2023 pokazują jednak, że od wybuchu pandemii polskie firmy giełdowe coraz intensywniej inwestują w swą cyfryzację. W ostatnich latach duża ich liczba opracowała strategie, które są obecnie wdrażane. Jednocześnie widać istotne wewnętrzne zróżnicowanie tego procesu zarówno, jeśli chodzi o sektory gospodarki, jak i w zależności od wielkości przedsiębiorstw. Okazało się w szczególności, że firmy z sektorów tradycyjnych (np. spożywcze) i firmy najmniejsze wykazują najniższy poziom zaawansowania, gdy chodzi o ich cyfryzację.

Transformacja cyfrowa obejmuje praktycznie wszystkie sektory i gałęzie gospodarki, zmieniając funkcjonowanie przemysłu, usług, handlu, systemu opieki zdrowotnej, edukacji i administracji państwowej. Statista – globalna platforma danych i analiz biznesowych z siedzibą w Niemczech – szacuje, że w 2024 r. globalne wydatki na transformację cyfrową (DX) wyniosą 2,49 mld USD i do 2027 r. osiągną poziom 3,9 mld USD.

Rozwiązania cyfrowe na nowo kształtują procesy w organizacjach, umożliwiając szybszą wymianę informacji wspierającą podejmowanie decyzji w obszarze finansów, produkcji, inwestycji, marketingu czy zarządzania kapitałem ludzkim. Transformacja cyfrowa zmienia i będzie w przyszłości determinować relacje w przedsiębiorstwie, między menedżerami a pracownikami, ale też między przedsiębiorstwem a jego klientami, dostawcami, kredytodawcami czy innymi grupami interesariuszy.

Rodzi to cały szereg pytań. Z punktu widzenia zarządzających istotne jest po pierwsze, czy transformacja cyfrowa przekłada się na poprawę pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa na rynku i czy sprzyja budowaniu wartości, a po drugie – jak wdrażać poszczególne jej elementy, by osiągnąć zakładane rezultaty. Nie ulega wątpliwości, że zarządzanie transformacją cyfrową wymaga konstrukcji mierników do mierzenia jej zaawansowania oraz określenia jej roli w procesach organizacyjnych. Jak wskazują wyniki publikacji Rewired, autorstwa współpracowników firmy konsultingowej McKinsey, długoterminowy sukces transformacji cyfrowej zależy od postawy, jaką zajmują zarządzający, ich zaangażowania, zdolności do rozwijania kompetencji, modelu działania oraz rozumienia technologii.

Zarządzający i eksperci w Polsce stawiają pytania, na jakim etapie wdrażania technologii cyfrowych są rodzime przedsiębiorstwa, które technologie są wykorzystywane i czy inwestycje realizowane w obszarze DX budują wartość dla klienta i przedsiębiorstwa. Dodatkowo są też zainteresowani możliwością oceny pozycjonowania się swych przedsiębiorstw w stosunku do konkurentów. Badanie przeprowadzone przez pracowników Katedry Teorii Zarządzania SGH i AI Lab SGH jest próbą odpowiedzi na te pytania. (PAP)

Nauka w Polsce

zan/