"Mamy przyjemność i zaszczyt przekazać do Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu dwie książki. Być może nieco niepozorne, ale proszę nie dać się zmylić tym właśnie pozorom, bardzo cenne książki skradzione z Biblioteki najprawdopodobniej w latach 90., zawierające wczesne dzieła Karola Marksa, które zostały zidentyfikowane i odnalezione na austriackim rynku antykwarycznym" - powiedziała dyrektor Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN Elżbieta Rogowska.

Wyjaśniła, że "książki udało się odzyskać dzięki rozmowom restytucyjnym prowadzonym przez MKiDN, w tym przypadku w Danii i Niemczech z posiadaczami". "W wyniku tych rozmów osoby, które w różnym czasie nabyły te dwie pozycje, zdecydowały się je zwrócić" - dodała.

Elżbieta Rogowska przypomniała, że nie są to pierwsze obiekty, które MKiDN przekazało do Biblioteki Uniwersyteckiej. "W ubiegłych latach wróciły dwie poprzednie, również skradzione, tym razem w latach 60. i 70., bardzo cenne manuskrypty - XV-wieczny łaciński manuskrypt zawierający dzieła Cycerona i przepiękna, niezwykle rzadka antologia poezji tureckiej" - powiedziała.

"Przykłady tych dwóch książek pokazują, że kradzieże biblioteczne, choć bardzo bolesne i dla bibliotekarzy, i dla całej społeczności korzystającej ze wspaniałych zbiorów bibliotek, nie muszą być końcem tych historii" - mówiła. "W nielicznych przypadkach, choć jest to bardzo trudne, udaje się je odnaleźć, a następnie odzyskać" - podkreśliła.

Drogi tych książek (...) prowadzą bardzo często przez wiele krajów. Cztery książki, o których dzisiaj wspomniałam, odwiedziły Austrię, Niemcy, Danię oraz Stany Zjednoczone" - mówiła. "Jesteśmy na tropie kolejnych" - zapowiedziała dyrektor Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN.

Dyrektor Biblioteki Narodowej dr Tomasz Makowski zwrócił uwagę, że "zbiory były tracone przez Polskę przy różnych okazjach, w wielu dziesięcioleciach i stuleciach". "Jeśli nie zgłosi się takiej kradzieży - wówczas nie możemy jej odzyskać, ani MKiDN, które bardzo intensywnie i dzielnie znajduje w różnych miejscach rozmaite dzieła sztuki, ale także sami bibliotekarze" - wyjaśnił.

"Stąd bardzo ważne jest szybkie działanie i szybkie zgłaszanie oraz nieustawanie w ochocie poszukiwania braków. To, że mamy stratę - to nie znaczy, że ona jest trwałe, jak pokazuje wiele przypadków" - podkreślił dyrektor Biblioteki Narodowej.

"Straty Wrocławia, jako miasta, uniwersytetu, innych bibliotek śląskich są bardzo duże. Nie tylko te straty wojenne, ale także powojenne, ponieważ z opieką nad księgozbiorami i zabytkami w ogóle w latach powojennych było źle. Teraz staramy się to nadrobić" - powiedział prorektor Uniwersytetu Wrocławskiego prof. dr hab. Artur Błażejewski.

"Jesteśmy bardzo wdzięczni MKiDN za wszelką pomoc. Kontakty, które mamy z państwem, są na poziomie roboczym, powiedziałbym, modelowe" - mówi. "Dziękuję też za wsparcie Bibliotece Narodowej i jej dyrektorowi. Liczymy, że w obszarze czytelnictwa i w ogóle księgozbiorów będziemy dalej współpracowali" - wyjaśnił.

Prorektor Uniwersytetu Wrocławskiego podkreślił, że "odzyskiwanie zabytków uważa za rzecz bardzo ważną, nawet fundamentalną". "Bo chodzi tutaj o nasze dziedzictwo kulturowe. To bardzo ważna sprawa" - ocenił.

"Zajmiemy się też także upowszechnianiem tego dziedzictwa. Nie tylko digitalizacją, ale upowszechnieniem programów badawczych, które będą zmierzały do opracowania naszych niesamowitych w Bibliotece Uniwersyteckiej" - zapowiedział prof. Artur Błażejewski.

W szklanej gablocie w Czytelni Biblioteki Narodowej zaprezentowano książkę Karola Marksa "Herr Vogt" wydaną w Londynie w 1860 r. oraz opublikowaną w Szwajcarii w 1843 r. antologię "Anekdota" pod redakcją Arnolda Ruge, w której opublikowano tekst Marksa.

Odzyskane książki zidentyfikował na zagranicznym rynku antykwarycznym pracownik Oddziału Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu Antoine Haaker.

Na zakończenie uroczystości Tomasz Śliwiński z Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN przedstawił multimedialną prezentację dotyczącą sposobów identyfikacji skradzionych książek.(PAP)

Grzegorz Janikowski

gj/ dki/