O znalezisku poinformował w poniedziałek PAP rzecznik łódzkich wodociągów Miłosz Wika. Przypomniał on, że na początku XIX wieku obecny plac Wolności był targowiskiem - miejscem postoju dla licznych konnych zaprzęgów. Na jego terenie wykopano studnie, z których korzystali okoliczni mieszkańcy, wodą pojono też konie.

"Niedawno doszło do uszkodzenia fragmentu jezdni na placu przy muzeum. Okazało się, że pod powierzchnią ulicy znajduje się obszerna komora, w której najpewniej był mechanizm do czerpania wody" - poinformował. Zwrócił uwagę, że z czasem ręczne studnie w Łodzi zastępowano mechanicznymi, z pompami napędzanymi silnikami na gaz, naftę czy też prąd.

"Woda czerpana przy użyciu ukrytych pod ziemią mechanizmów trafiała do metalowych zbiorników, ustawianych na strychach budynków i stamtąd grawitacyjnie spływała rurami do łazienek i toalet. Tak też było w przypadku studni na placu Wolności" - wyjaśnił.

W podziemnej komorze nie odnaleziono już pompy i silnika. Na jej ścianie pozostał jedynie fragment żeliwnego elementu studziennego mechanizmu. Podziemna komora z czasem była powiększana, ma obecnie kilkanaście metrów sześciennych.

Wika zwrócił uwagę, że wizerunek starej studni sprzed budynku przedwojennego magistratu bez trudu można dostrzec na starych zdjęciach Łodzi, pocztówkach z przełomu XIX/XX wieku. To ujęcie wody wraz innymi na placu Wolności zaznaczone jest też na starych mapach. W zasobach archiwalnych Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Łodzi zachowały się plany z naniesioną dokładnie lokalizacją studni. Zobaczyć ją można również na zdjęciach Łodzi z początku lat 20. ub. wieku, ale nie ma już jej na fotografiach wykonanych nieco później - po 1925 roku. "Oznacza to, że naziemna, metalowa część została wówczas zdemontowana. Obecnie jedynym śladem po zabytku jest podziemna komora" - powiedział Wika.

Na obecnym placu Wolności (dawniej Nowy Rynek - PAP) znajdowały się dwie podobne studnie. Jedna stała przed magistratem, druga przed budynkiem dawnego ratusza, gdzie obecnie znajduje się siedziba Archiwum Państwowego w Łodzi. Tę drugą również odnaleźć można na dawnych rycinach i zdjęciach. Miała zdobiony, żeliwny naziemny stojak z wahadłem do pompowania. (PAP)

autor: Jacek Walczak

jaw/ agz/