Szczepienie ptaków przeciwko ptasiej grypie jest drogie i ma ograniczoną skuteczność ze względu na szybką ewolucję wirusa. Z kolei rygorystyczne środki bezpieczeństwa, na przykład trzymanie kurczaków w zamkniętych pomieszczeniach, pogarsza ich warunki życia.

Edycja genów polega na dokonaniu precyzyjnych zmian w DNA w celu zmiany funkcji genu. Jest to technika "łagodniejsza" niż stosowane wcześniej przenoszenie do genomu biorcy całych genów pochodzących od innego gatunku. Na całym świecie trwają prace nad uzyskaniem zwierząt ze zmodyfikowanymi genami, które będą odporne na choroby i bardziej produktywne, przy czym cechy te byłyby przenoszone z pokolenia na pokolenie.

Edycji genów drobiu dokonali naukowcy z University of Edinburgh's Roslin Institute (gdzie kiedyś sklonowano owcę Dolly). Chociaż ptaki nie są jeszcze całkowicie odporne, autorzy badań (doi.org/10.1038/s41467-023-41476-3) twierdzą, że to kwestia czasu, a wprowadzenie dalszych zmian w DNA pozwoli uzyskać całkowicie odporne kurczaki w ciągu trzech lat.

"Dotarliśmy do punktu, w którym wyniki są bardzo zachęcające i chcemy dalej rozwijać to podejście" – zaznaczyła prof. Helen Sang z University of Edinburgh, cytowana przez BBC.

Uważa się, że ptasia grypa pojawiła się w latach 90. XX wieku podczas intensywnej hodowli drobiu w Chinach. W rzadkich przypadkach mutacje wirusa ptasiej grypy pozwalają mu zakażać ludzi, a choroba przebiega ciężko.

Naukowcy zidentyfikowali trzy geny, które ich zdaniem są ważne dla reprodukcji wirusa ptasiej grypy u kurcząt. W jednym z genów (ANP32) dokonali dwóch małych zmian, stosując technikę edycji genów.

Uzyskane w ten sposób kurczęta po dwóch latach nie miały żadnych skutków ubocznych. Miały także zwiększoną odporność na ptasią grypę, ale nie były w pełni odporne: u połowy kurcząt zakażonych dużą dawką wirusa rozwinęła się infekcja. Tylko częściowa odporność oznacza, że choć uzyskano wyraźny postęp, nie jest on wystarczający do praktycznych zastosowań.

Każda interwencja, dzięki której udało się uzyskać częściową oporność, zachęciłaby również wirusa do mutacji - a zatem w przypadku powszechnego stosowania tej interwencji zwiększyłaby ryzyko kolejnej globalnej pandemii u ludzi. Autorzy twierdzą jednak, że gdyby oddziaływać na wszystkie trzy krytyczne geny, kurczaki stałyby się całkowicie odporne. W przypadku zmodyfikowanej hodowli komórkowej tak się już stało.

Krytycy twierdzą, że edycja genów eliminuje problemy wynikające z hodowli drobiu o dużym zagęszczeniu, a nie pierwotną przyczynę chorób zwierząt. Natomiast właściwe podejście do ptasiej grypy wymaga radykalnej restrukturyzacji sektora drobiarskiego w celu zmniejszenia gęstości obsady i wielkości stad, a także zmniejszenia liczby gospodarstw w ich skupiskach.

Ptasia grypa jest poważnym globalnym zagrożeniem, mającym niszczycielski wpływ zarówno na populacje ptaków hodowlanych i dzikich. W samej Wielkiej Brytanii obecna epidemia ptasiej grypy H5N1 zdziesiątkowała populacje ptaków morskich i kosztowała przemysł drobiarski ponad 100 milionów funtów strat. Gwałtowny wzrost zachorowań na ptasią grypę doprowadził do śmierci setek milionów ptaków na całym świecie. Wirus zaatakował także foki, lwy morskie i norki, zmarło też kilkuset ludzi.(PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ zan/