Nauka dla Społeczeństwa

28.03.2024
PL EN
26.09.2022 aktualizacja 26.09.2022

Czasopismo „Urania – Postępy Astronomii” świętowało swoje stulecie

Okładki „Uranii” z różnych lat. Źródło: Urania Okładki „Uranii” z różnych lat. Źródło: Urania

W Toruniu odbyła się konferencja i uroczystości z okazji 100 lat jednego z najstarszych polskich czasopism – popularnonaukowego magazynu „Urania – Postępy Astronomii”. Wzięło w nich udział łącznie ponad 350 osób.

„Urania – Postępy Astronomii” jest dwumiesięcznikiem wydawanym przez Polskie Towarzystwo Astronomiczne (PTA), zrzeszające zawodowych astronomów, razem z Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii (PTMA), skupiających osoby hobbystycznie zainteresowane kosmosem. W 1998 roku nastąpiło połączenie miesięcznika „Urania” wydawanego przez PTA z kwartalnikiem „Postępy Astronomii” wydawanym przez PTA. Zachowano numerację „Uranii”.

Pierwszy drukowany numer „Uranii” ukazał się w 1922 roku. Wcześniej ukazywała się poprzedniczka o tym samym tytule jako pismo wydawane od 1919 roku przez uczniów jednego z warszawskich gimnazjów. W trakcie 100 lat siedziba redakcja „Uranii” wędrowała pomiędzy Warszawą, Lwowem, Krakowem, a od ćwierć wieku mieści się w Toruniu.

23 oraz 24 września 2022 r. odbyła się w Toruniu konferencja popularnonaukowa oraz uroczystości z okazji stulecia ukazywania się „Uranii” drukiem. W pierwszym dniu zgromadzono się w sali kinowej Akademickiego Centrum Kultury i Sztuki „Od Nowa””, a w drugi dzień uczestnicy mieli okazją zwiedzić obserwatorium astronomiczne w Piwnicach koło Torunia. To właśnie w obserwatorium (Instytut Astronomii UMK) znajduje się siedziba redakcji „Uranii”.

Uroczystości zaczęły się sesją dla dzieci poświęconą telewizyjnemu serialowi pt. „Mała Uranii”, w którym dziewczynka o imieniu „Urania” podróżuje w kosmosie przeżywając różne przygody. Na sali zgromadziło się około 240 dzieci. „Urania” i jej towarzysze kosmicznych podróży są odgrywani przez aktorów teatru lalkowego Baj Pomorski w Toruniu. W czasopiśmie drukowano też serię komiksów o Małej Uranii. Warto dodać, że na Rok Mikołaja Kopernika 2023 przygotowywana jest premiera spektaklu teatralnego dla dzieci o Małej Uranii. Potem odbyły się sesje skierowane do młodzieży i dorosłych, w których wzięło udział ponad 100 osób. Była to okazja do poznania historii czasopisma, obecnych redaktorów i współpracowników „Uranii”, a także kilku projektów związanych z „Uranią” (np. popularnonaukowy serial telewizyjny „Astronarium”).

W trakcie uroczystości „Urania” otrzymała nagrody: Medal Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego „Unitas Durat Palatinatus Cuiaviano-Pomeraniensis”, który w imieniu marszałka Piotra Całbeckiego wręczył Marek Smoczyk – sekretarz Województwa Kujawsko-Pomorskiego, a także Toruńskiego Anioła, czyli nagrodę od prezydenta Torunia, którą w imieniu prezydenta Michała Zaleskiego wręczył Zbigniew Fiderewicz – zastępca prezydenta Torunia.

Gratulacje złożyli także: Iwona Michałek – posłanka na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, prof. Marek J. Sarna – Prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, Mieczysław Janusz Jagła – Prezes Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, list gratulacyjny od prof. Andrzej Sokali – JM Rektora UMK odczytał prof. Przemysław Nehring – Prorektor UMK, a list od prof. Grzegorza Wrochny – Prezesa Polskiej Agencji Kosmicznej, odczytał prof. Marek Moszyński – wiceprezes agencji. Wystąpili też przedstawiciele innych organizacji i instytucji.

Statuetkami stulecia Uranii wyróżniono kilkoro redaktorów. Otrzymali je dr hab. Maciej Mikołajewski (obecny redaktor naczelny czasopisma), prof. Bożena Czerny („Urania” w obecnej formule przejęła formę „Postępów Astronomii”, którą w 1991 roku stworzyła prof. Czerny), prof. Andrzej Kajetan Wróblewski (redaktor naczelny „Uranii” w latach 1959-64), dr Krzysztof Ziołkowski (przez kilkanaście lat sekretarz redakcji „Uranii” i jej redaktor naczelny w latach 1983-1997), dr Tomasz Kwast (przez wiele lat sekretarz redakcji „Postępów Astronomii), Jacek Drążkowski (od ćwierć wieku redaktor „Uranii” odpowiedzialny za skład graficzny czasopisma), dr Krzysztof Czart (redaktor czasopisma i redaktor naczelny portalu Uranii) oraz Bogumił Radajewski (współtwórca serii „Astronarium”, razem z częścią redakcji Uranii).

Dodatkowo pośmiertnie statuetki otrzymali Stefan Kaliński (jeden z pomysłodawców i redaktorów Uranii z czasów pisma wydawanego przez uczniów) i prof. Andrzej Woszczyk (redaktor naczelny „Postępów Astronomii” od 1995 roku i „Uranii – Postępów Astronomii” do 2011 roku). Odebrali je Joanna Woszczyk – córka prof. Woszczyka oraz Michał Mgeładze-Arciuch – wnuk Kalińskiego.

Zaskakującym punktem uroczystości było wręczenie zaległej nagrody sprzed 28 lat. W 1994 roku przeprowadzono konkurs, w którym nagrodą miał być teleskop, ale z powodu bankructwa sponsora, nie udało się tej nagrody wtedy przekazać. Na swoje stulecie „Urania” nadrobiła zaległości i czytelnik otrzymał współczesny teleskop astronomiczny.

Uczestnicy wysłuchali także Wykładu Kopernikańskiego pt. „Słońce – opiekun planet”, który wygłosił dr Paweł Preś z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz otwartych wykładów popularnonaukowych: prelekcję „Atomy i galaktyki” wygłosiła prof. Agnieszka Pollo z Narodowego Centrum Badań Jądrowych oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego, a o „Ciemnej materii i ciemnej energii” opowiedział prof. Zdzisław Musielak z Uniwersytetu w Teksasie. Na zakończenie dnia można było wysłuchać koncertu Voices of the Cosmos, czyli muzyki z wykorzystaniem sygnałów i dźwięków z radioteleskopów oraz innych sygnałów z przestrzeni kosmicznej.

Organizatorem rocznicowej konferencji „100 lat Uranii. Astronomia – Kopernik – Wszechświat. 1922–2022” było Polskie Towarzystwo Astronomiczne oraz redakcja „Uranii”. Partnerami byli Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Delta Optical. Z kolei dofinansowanie zapewniły Urząd Miasta Torunia oraz Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Konferencja otrzymała patronat honorowy od Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego Piotra Całbeckiego oraz Prezydenta Miasta Torunia Michała Zaleskiego.

„Urania” jest jednym z najstarszych polskich czasopism ukazujących się ciągle w druku. Co więcej, spośród ukazujących się obecnie na świecie tytułów popularnonaukowych poświęconych astronomii, „Urania” jest jednym z trzech najstarszych.

„Urania” prowadzi także duży portal internetowy o astronomii, kosmosie i przemyśle kosmicznym, dostępny pod adresem https://www.urania.edu.pl. Wśród jego zasobów są bieżące wiadomości o odkryciach, zjawiskach na niebie i wydarzeniach astronomicznych, artykuły popularnonaukowe, wywiady, ale także zeskanowane wszystkie archiwalne numery „Uranii” i „Postępów Astronomii”. Zasoby archiwum od początków ukazywania się „Uranii” aż do 2019 roku są dostępne bezpłatnie.

„Egzemplarze zeskanowane w Cyfrowym Archiwum Uranii to nie tylko bogate zasoby wiedzy popularnonaukowej o astronomii i kosmosie, ale także materiały dokumentujące historię astronomii, historię nauki, a nawet będące świadectwem zmian, jakie zachodziły w języku polskim. Najlepszym przykładem zmian językowych jest sam tytuł czasopisma, który początkowo miał pisownię Uranja i dopiero po reformie polskiej ortografii w latach trzydziestych ubiegłego wieku zmienił się na współczesną formę Urania” wskazuje dr hab. Maciej Mikołajewski, redaktor naczelny „Uranii – Postępów Astronomii”.

PAP - Nauka w Polsce

cza/ agt/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Copyright © Fundacja PAP 2024