Sejm/ Sejmowa komisja za odrzuceniem sprzeciwu Senatu dotyczącego pakietu wolności akademickiej

W październiku Senat wniósł o odrzucenie w całości nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. W poniedziałek sejmowa Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży rekomendowała odrzucenie tego wniosku izby wyższej.

Wiceminister edukacji i nauki Włodzimierz Bernacki powiedział na posiedzeniu komisji, że debata nad nowelizacją "trwa już bardzo długo" - Sejm przyjął 1 października. Zawnioskował o odrzucenie wniosku Senatu. W jego ocenie niejasny był tryb głosowania nad odrzuceniem ustawy przez Senat. Bernacki wskazał też, że nieobecny jest senator sprawozdawca - Bogdan Zdrojewski (KO). Przewodnicząca komisji Mirosława Stachowiak-Różecka (PiS) zwróciła jednak uwagę, że senator usprawiedliwił swoją nieobecność. "On akurat rzeczywiście bywa na komisjach, jak jest w roli sprawozdawcy, więc zakładam rzeczywiście, że ta nieobecność jest uzasadniona" - dodała.

Posłanka Barbara Nowacka (KO) powiedziała, że Senat podejmując taką uchwałę, kierował się przesłanką obrony wolności akademickich. "Dlatego prosimy o wysłuchanie wysokiej izby senackiej i przyjęcie jej stanowiska, które zresztą jest popierane przez środowiska akademickie, przez środowiska studenckie i przede wszystkim - przez zdrowy rozsądek" - zaapelowała. Przeciwko tej nowelizacji wystąpiła wcześniej m.in. Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich. Uznano m.in., że proponowana regulacja narusza wolności akademickie i autonomię uczelni. Jako niebezpieczną, blankietową i niepotrzebną określił tą nowelizację w czerwcu na łamach "Dziennika Gazety Prawnej" były wicepremier i były minister nauki Jarosław Gowin.

Zgodnie z nowelizacją, której projekt przygotowało Ministerstwo Edukacji i Nauki, wyrażanie przez nauczycieli akademickich przekonań religijnych, światopoglądowych lub filozoficznych nie będzie stanowiło przewinienia dyscyplinarnego. Regulacja ta nie wyłączy możliwości pociągnięcia nauczyciela akademickiego do odpowiedzialności cywilnej lub karnej, jeżeli będą spełnione przesłanki do jej zastosowania.

Nowela dodaje do katalogu zadań rektora dodatkowe zadanie polegające na "zapewnieniu w uczelni poszanowania wolności nauczania, wolności słowa, badań naukowych, ogłaszania ich wyników, a także debaty akademickiej organizowanej przez członków wspólnoty uczelni z zachowaniem zasad pluralizmu światopoglądowego i przepisów porządkowych uczelni". Przepis ten – jak czytamy w uzasadnieniu projektu – ma na celu zobligowanie rektora do podejmowania w większym zakresie działań ukierunkowanych na zapewnienie członkom wspólnoty uczelni możliwości swobodnego wyrażania poglądów na jej forum".

Wprowadza postanowienie, jako formę prawną, w jakiej rektorzy będą wydawali rzecznikom dyscyplinarnym polecenia rozpoczęcia prowadzenia sprawy o charakterze dyscyplinarnym.

Wprowadza też możliwości wniesienia środka zaskarżenia od postanowienia rektora o poleceniu rzecznikowi dyscyplinarnemu rozpoczęcia prowadzenia sprawy. Zażalenie na postanowienie będzie wnoszone w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia za pośrednictwem rzecznika dyscyplinarnego, któremu rektor wydał polecenie prowadzenia sprawy.

Komisja dyscyplinarna przy ministrze po przeprowadzeniu weryfikacji zaskarżonego postanowienia albo je uchyli – gdy sprawa objęta tym postanowieniem będzie dotyczyła wyrażania przekonań religijnych, światopoglądowych lub filozoficznych, albo utrzyma je w mocy – jeżeli zarzuty nauczyciela akademickiego co do treści postanowienia będą bezzasadne. Zgodnie z projektowanymi rozwiązaniami od orzeczenia komisji dyscyplinarnej przy ministrze będzie przysługiwało zażalenie do Sądu Apelacyjnego w Warszawie – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Nowelizacja znosi istniejącą obecnie możliwości zawieszenia przez rektora nauczyciela akademickiego w pełnieniu obowiązków w toku postępowania wyjaśniającego prowadzonego w jego sprawie.

Rozszerza katalog przesłanek wznowienia postępowania dyscyplinarnego zakończonego prawomocnym orzeczeniem. Wznowienie postępowania dyscyplinarnego będzie możliwe, gdy po wydaniu orzeczenia zostaną ujawnione nowe fakty lub dowody nieznane w chwili jego wydania, wskazujące na to, że obwinionego ukarano za czyn niebędący przewinieniem dyscyplinarnym.

W nowelizacji znajdują się też zapisy, zgodnie z którymi środki finansowe na szkolnictwo wyższe i naukę przyznane w formie dotacji celowej na 2020 r., niewykorzystane w 2021 r., pozostają w dyspozycji podmiotu, któremu zostały przyznane, i mogą zostać wykorzystane w 2022 r. na finansowanie realizacji zadań, na które zostały przyznane. Zapisy te są wyjście na przeciw problemom dotyczącym prowadzenia inwestycji na uczelniach, które wywołała pandemia COVD-19.

Głosowanie nad odrzuceniem sprzeciwu Senatu odbędzie się podczas środowego posiedzenia Sejmu.(PAP)

Autor: Szymon Zdziebłowski

szz/ mhr/